دفتر مطالعات زیربنایی این مرکز در گزارشی با عنوان «ظرفیت‌های همکاری منطقه‌ای در حوزه تغییر اقلیم» آورده است که تغییرات اقلیمی به‌مثابه چالشی فراملی، با شواهدی چون افزایش سطح دریاها، رویدادهای حدی آب‌وهوایی، تشدید خشکسالی‌ها و بیابان‌زایی تثبیت شده است که به‌دلیل ماهیت فرامرزی آن، حل این معضل مستلزم همکاری بین‌المللی است.
این گزارش می‌افزاید کشورهای توسعه‌یافته به پشتوانه برخورداری از فناوری‌های پیشرفته و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، سازگاری بالاتری در برابر پیامدهای تغییر اقلیم دارند و در نتیجه آسیب‌پذیری کمتری را تجربه می‌کنند. در مقابل، کشورهای در حال توسعه به‌دلیل محدودیت‌های زیرساختی، تاب‌آوری پایین‌تری در برابر مخاطرات اقلیمی داشته و هم‌زمان در معرض «خسارت‌های فرامرزی» ناشی از اقدام‌های جهانی کاهش انتشار هستند.
براساس این گزارش غرب آسیا به‌عنوان یک نقطه داغ اقلیمی با نرخ گرمایشی فراتر از میانگین مواجه است که پیامدهای آن شامل کاهش بارندگی و تنش آبی فزاینده، تشدید امواج گرمایی، طولانی‌تر و شدیدتر شدن خشکسالی‌ها، طوفان‌های گردوغبار، سیلاب‌های ساحلی (ناشی از افزایش سطح دریا و توفان) و تهدید امنیت غذایی (به‌دلیل افت تولید کشاورزی) و متعاقب آن خالی شدن مناطق مرزی یا تشدید منازع‌های فرامرزی است. ماهیت فرامرزی این چالش‌ها، اتخاذ رویکردهای سیاستی یکپارچه و تقویت دیپلماسی اقلیمی برای مدیریت پایدار منابع مشترک و پرهیز از تنش‌ها را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان می‌کند که همکاری‌های منطقه‌ای از طریق تسهیل انتقال دانش و فناوری‌های اقلیمی، ظرفیت سازگاری به‌ویژه در کشورهای کم‌ظرفیت را ارتقا داده و با ایجاد صدای جمعی واحد، دسترسی به منابع مالی بین‌المللی اقلیمی را بهبود می‌بخشد. در گزارش حاضر، ابتدا چالش‌ها و فرصت‌های کشور در حوزه تغییر اقلیم ارزیابی شد، سپس اهداف، اقدام‌ها، چالش‌ها و فرصت‌های کشورهای مختلف در حوزه تغییر اقلیم بررسی شده و براساس آن ظرفیت‌های همکاری مشترک با کشورهای دیگر احصا شده است.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با بررسی تجارب کشورهای مختلف در حوزه تغییر اقلیم، نکاتی را بیان می‌دارد نخست آنکه تأمین مالی بین‌المللی جایگاه مهمی در اسناد مشارکت تعیین‌شده ملی کشورها به‌ویژه در اجرای تعهدات مشروط دارد. دوم آنکه یکی از چالش‌های اصلی برای اجرای تعهدات کاهش انتشار برای اکثر کشورهای مورد بررسی وابستگی بالای اقتصاد به سوخت‌های فسیلی (نفت، گاز و زغال‌سنگ) است. نکته سوم آنکه در برخی کشورها (عربستان سعودی، ترکمنستان و عراق) هرچند در حال حاضر انرژی‌های تجدیدپذیر سهم اندکی دارد اما اهداف بلندپروازانه‌ای را برای سالیان آتی تعیین کرده‌اند.
پنجمین نکته در این گزارش تصریح می‌کند که برخی کشورها (چین، روسیه، برزیل، اندونزی و تا حدی آذربایجان) حفاظت جنگل‌ها و جلوگیری از تخریب آنها را به‌عنوان راهبردی برای تثبیت کربن و بهرهگیری از فرصت‌های اقتصادی حاصل از اعتبارات کربن مدنظر قرار داده‌اند. نکته بعدی عنوان می‌کند که چین از معدود کشورهایی است که تولید هیدروژن سبز را در مقیاس عملیاتی اجرا کرده است. البته برخی کشورهای دیگر مورد بررسی (مصر، ترکیه، هند، عربستان سعودی و قطر) ظرفیت مناسبی برای توسعه هیدروژن طی سال‌های آتی خواهند داشت.
هفتمین نکته این گزارش تصریح می‌کند که یکی از فرصت‌های آتی در حوزه تغییر اقلیم وجود ذخایر معدنی مورد نیاز فناوری‌های سبز به‌ویژه باتری‌ها و سلول‌های خورشیدی در کشورهای جهان است که کشورهایی نظیر عربستان سعودی، اندونزی، آفریقای جنوبی و روسیه دارای ذخایر بکر معدنی نیکل، مس، کروم و لیتیوم برای زنجیره‌های تأمین خودروهای برقی- باتری و فناوری‌های سبز هستند. هشتمین نکته عنوان می‌کند کشورهای مختلف در معرض آسیب‌پذیری‌های اقلیمی به دلایلی نظیر تشدید سیل (پاکستان و هند)، خشکسالی (مصر و آفریقای جنوبی) و افزایش سطح دریا (مصر، اندونزی و قطر) هستند.
نهمین نکته این گزارش با بیان اینکه توسعه فناوری‌های نوین نقشی کلیدی در اجرای تعهدات کاهش انتشار و سازگاری با تغییر اقلیم دارد تاکید می‌کند که ذخیره‌سازی انرژی و بهره‌وری مبتنی‌بر هوش مصنوعی در کشور چین، توسعه زیست‌فناوری صنعتی در کشور برزیل و توسعه فناوری‌های سازگاری با خشکسالی در کشور آفریقای جنوبی مثال‌هایی از اهمیت جایگاه فناوری در این حوزه است و دهمین گزارش هم خاطرنشان می‌سازد که برقی‌سازی در صنایع خودروسازی و حمل‌ونقل ریلی در بخش‌های مختلف دنیا به روندی غیرقابل چشم‌پوشی تبدیل شده است.
در این گزارش راهکارهایی چون تقویت دیپلماسی اقلیمی جنوب – جنوب، مدیریت بحران‌های اقلیمی فرامرزی، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر (پاک) و فناوری‌های سبز، کاهش انتشار در بخش تولید و مصرف انرژی و ظرفیت‌سازی همکاری‌های تحقیقاتی و دانش‌بنیان، پیشنهاد شده است.
در این گزارش در خصوص راهکار تقویت دیپلماسی اقلیمی جنوب – جنوب عنوان شده است که با حضور فعالانه در مجامع بین‌المللی با همکاری دوجانبه و چندجانبه با کشورهای همسو برای تحقق عدالت اقلیمی از طریق تقویت نقش گاز طبیعی در گذار کم‌کربن (کشورهای نظیر قطر، عربستان و روسیه)، تقویت سازوکارهای تأمین مالی سبز جایگزین نظیر بانک توسعه نوین بریکس، بانک توسعه اسلامی و بازار کربن (کشورهای عضو گروه بریکس یا شورای همکاری خلیج فارس)، مقابله با سیاست‌های تبعیض‌آمیز اقلیمی نظیر سازوکار تنظیم مرزی کربن درخصوص اقتصادهای نفتی (کشورهای عضو اوپک پلاس)، ضرورت تأمین مالی اقلیمی توسط تولیدکنندگان تاریخی گازهای گلخانه‌ای، تمرکز بر سازگاری با برجسته کردن آسیب‌پذیری اقلیمی (کشورهای گروه ۷۷، گروه هشت کشور اسلامی و گروه کشورهای در حال توسعه همسو)، مستثنا شدن حمایت‌های بین‌المللی و دریافت معافیت تحریمی در انتقال فناوری اقلیمی به‌ویژه در بخش سازگاری (کشور روسیه) و دریافت حمایت‌های پیش‌بینی شده در کنوانسیون، اقدام شود.
همچنین در زمینه مدیریت بحران‌های اقلیمی فرامرزی، از طریق همکاری دوجانبه و چندجانبه با کشورهای مربوطه در زمینه حل معضلاتی نظیر طوفان‌های گردوغبار، منابع آبی مشترک و حفاظت از محیط‌زیست دریایی خزر و خلیج فارس با بهرهگیری از ابتکارهای منطقه‌ای نظیر ائتلاف مقابله با گردوغبار ذیل کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی سازمان ملل متحد، سازمان منطقه‌ای حفاظت از محیط‌زیست دریا و کنوانسیون حفاظت از محیط‌زیست دریای خزر و مارپل، اقدام شود.
ضمن آنکه در زمینه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر (پاک) و فناوری‌های سبز، با همکاری در توسعه انرژی خورشیدی (کشور چین)، انرژی زمین گرمایی (کشور اندونزی)، انرژی هسته‌ای (کشورهای چین و روسیه)، توسعه حمل‌ونقل سبز به‌وسیله برقی‌کردن ناوگان اتوبوسرانی و توسعه سیستم‌های ریلی شهری (کشورهای چین و هند)، توسعه اکتشاف و استخراج ذخایر بکر معدنی (کشور افغانستان) و تولید هیدروژن سبز / آبی (کشورهای روسیه، قطر و چین) با بهرهگیری از موقعیت ژئوپلیتیکی کشور درخصوص بانکرینگ سوخت‌های کم‌کربن و راهگذرهای شمال به جنوب و شرق به غرب، اقدام شود.
همچنین به منظور کاهش انتشار در بخش تولید و مصرف انرژی، با ارتقای بهره‌وری انرژی به‌ویژه در زیرساخت‌های انرژی فرسوده ایران (کشور چین)، اجرای پروژه‌های مشترک و انتقال فناوری در محورهایی نظیر جمع‌آوری گازهای مشعل، کاهش انتشار متان به‌وسیله پایش نشت خطوط لوله و توسعه پروژه‌های جذب، بهره‌برداری و ذخیره‌سازی کربن برای صنایع نفت / گاز و نیروگاه‌ها (کشورهای قطر، عربستان و روسیه)، اقدام صورت پذیرد.
و در زمینه ظرفیت‌سازی همکاری‌های تحقیقاتی و دانش‌بنیان نیز با انجام پروژه‌های پژوهشی مشترک در زمینه‌هایی نظیر سازگاری با خشکسالی، کشاورزی مقاوم به شوری (کشورهای آفریقای جنوبی و مصر)، پایش ماهواره‌ای جنگل‌ها (کشور روسیه)، ذخیره‌سازی انرژی و بهره‌وری مبتنی‌بر هوش مصنوعی (کشور چین) و توسعه زیست‌فناوری صنعتی (کشور برزیل)، اقدام شود.
متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید.
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.