دفتر مطالعات حکمرانی مرکز پژوهش ها در گزارش «درآمدی بر استعاره‌ها در حکمرانی» آورده که این مطلب به بررسی نقش استعاره‌ها در حکمرانی بر پایه منابع داخلی و خارجی می‌پردازد. استعاره‌ها تنها ابزارهای زبانی نیستند، بلکه چارچوب‌های مفهومی هستند که درک و انتقال مفاهیم پیچیده را تسهیل می‌کنند.
در این گزارش، نشان داده می‌شود که استعاره‌ها می‌توانند در ساده‌سازی پیچیدگی‌ها، شکل‌دهی به سیاست‌ها و تقویت ارتباطات سیاسی و اجتماعی مؤثر باشند. چرخه دوازده‌‌مرحله‌ای استعاره‌ها نیز به‌عنوان الگویی برای شناسایی، توسعه و تثبیت آنها در تفکر حکمرانی مطرح شده است. این چرخه کمک می‌کند استعاره‌ها از مرحله کشف تا مرحله تثبیت در سیاستگذاری، به چارچوبی تحلیلی و عملیاتی بدل شوند. استعاره‌ها دو کارکرد کلیدی دارند: نخست، مفهوم‌سازی و ساده‌سازی موضوع‌های پیچیده؛ دوم، کارکرد اقناعی در جلب حمایت و آگاهی‌بخشی عمومی. برای بهره‌گیری اثربخش از این ظرفیت‌ها، سیاستگذاران باید از ابزارهایی چون تحلیل گفتمان و افکارسنجی استفاده کنند تا دریابند کدام استعاره‌ها نزد مردم معنا و نفوذ بیشتری دارند. به‌عنوان نمونه، در سیاست‌های جمعیتی، استعاره‌هایی نظیر «فرزندان به‌مثابه معماران آینده ایران» می‌توانند به مقبولیت و اثربخشی برنامه‌ها بیفزایند. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی می‌تواند با ایجاد کارگروه‌های تخصصی و تحقیقات مستمر، فرایند شناسایی و به‌کارگیری استعاره‌ها را نهادینه کند. گام بعدی، طراحی یک چارچوب بومی و جامع برای شناسایی، اجرا و ارزیابی استعاره‌هاست؛ چارچوبی که با بهره‌گیری از مطالعات بین‌رشته‌ای و تجارب جهانی و با همکاری نهادهای علمی و اجرایی، به ارتقای حکمرانی و افزایش اعتماد اجتماعی یاری رساند.
در بخش یافته های کلیدی هم عنوان شده که استعاره‌ها فقط ابزارهای زبانی نیستند، بلکه چارچوب‌های اساسی برای تفکر و ادراک انسان به‌شمار می‌روند. بسیاری از مفاهیم پیچیده و انتزاعی از طریق استعاره‌هایی که ریشه در تجربیات جسمانی و حسی انسان دارند، درک و مفهوم‌سازی می‌شوند. برای مثال، استعاره «زمان پول است» نشان می‌دهد که چگونه مفاهیم انتزاعی مانند زمان، از طریق استعاره‌های ملموس و قابل فهم‌تر، به ساختارهای مفهومی قابل مدیریت تبدیل می‌شوند. لیکاف و جانسون همچنین تأکید می‌کنند که استعاره‌ها به‌صورت ناخودآگاه بر تصمیم‌گیری‌ها، ارتباطات و سیاستگذاری‌ها تأثیر می‌گذارند و به‌عنوان چارچوب‌هایی عمل می‌کنند که از طریق آنها واقعیت اجتماعی و سیاسی شکل می‌گیرد.
در این گزارش به نقش استعاره‌ها در شکل‌دهی به تفکر و ادراک اشاره شده و آمده که استعاره‌ها به‌عنوان ابزارهای شناختی، می‌توانند به‌طور مستقیم بر روی تفکر و ادراک افراد تأثیر بگذارند. آنها کمک می‌کنند تا مفاهیم پیچیده، به سادگی درک شوند و از این طریق، فرایندهای تصمیم‌گیری را تسهیل می‌کنند. به‌عبارت دیگر، استعاره‌ها به‌عنوان چارچوب‌های فکری عمل می‌کنند که نحوه تفکر و رفتار افراد را شکل می‌دهند. برای مثال، استعاره «دولت به‌عنوان والد» می‌تواند درک شهروندان از نقش دولت و مسئولیت‌های آن را تحت تأثیر قرار دهد.
در این گزارش بیان شده که استفاده از استعاره‌ها در سیاستگذاری یکی از این موارد است. استعاره‌ها می‌توانند به‌عنوان ابزاری برای شکل‌دهی به سیاست‌ها و استراتژی‌های کلان استفاده شوند. سیاستگذاران می‌توانند از استعاره‌ها برای انتقال ایده‌های خود به مخاطبان استفاده کنند و بدین وسیله، فهم عمومی را از سیاست‌ها افزایش دهند. استعاره «دولت به‌عنوان یک کشتی» می‌تواند به شهروندان کمک کند تا درک کنند که چگونه دولت باید در مسیرهای مختلف حرکت کند و در مواجهه با طوفان‌ها و چالش‌ها، مقاوم باشد.
در این گزارش گفته شده که تأثیر استعاره‌ها بر تصمیم‌گیری یکی دیگر از محورها است. استفاده از استعاره‌ها می‌تواند به حکمرانان کمک کند تا واقعیت‌های پیچیده را به‌طور مؤثرتری درک کنند و در نتیجه، تصمیم‌های بهتری اتخاذ کنند. به‌عنوان مثال، در حوزه اقتصادی، استعاره «اقتصاد به‌عنوان یک ماشین» می‌تواند کمک کند تا توضیحات دقیق‌تری درباره عملکرد و تعاملات اقتصادی ارائه شود. به‌این‌ترتیب، سیاستگذاران می‌توانند فرایندها و تعاملات اقتصادی را به‌طور ساده‌تری برای مردم توضیح دهند. همچنین، استعاره «مبارزه با فساد به‌عنوان یک جنگ» می‌تواند بر شدت و اهمیت مبارزه با فساد تأکید کند و به ایجاد انگیزه در مردم و دولت کمک کند.
در ادامه به ابزاری برای انعطاف‌پذیری در حکمرانی اشاره شده و آمده که انعطاف‌پذیری در سیاستگذاری و توانایی پاسخگویی به چالش‌های نوظهور، یکی از ضروریات حکمرانی مؤثر است. استعاره‌ها می‌توانند به‌عنوان ابزارهایی برای این انعطاف‌پذیری عمل کنند و به حکمرانان این امکان را می‌دهند که به سرعت به شرایط جدید واکنش نشان دهند. مثلاً، می‌توان از استعاره «چرخ‌های قطار در پیچ‌های تند» استفاده کرد؛ حکمرانی در شرایط پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی نیاز به انعطاف و تعادل دارد. همان‌طور که چرخ‌های قطار در پیچ‌های تند با تغییر زاویه و انطباق با مسیر از خروج از ریل جلوگیری می‌کنند، حکمرانان نیز باید بتوانند در برابر چالش‌های ناگهانی و تغییرهای سریع، سیاست‌ها و برنامه‌های خود را با شرایط جدید هماهنگ کنند. این توانایی در تطبیق، به آنها کمک می‌کند تا قطار حکمرانی را بدون انحراف و با اطمینان به مقصد برسانند.
محور بعدی تقویت ارتباطات بین حکمرانان و شهروندان است. در توضیح این محور آمده که استعاره‌ها می‌توانند به بهبود ارتباطات میان حکمرانان و جامعه کمک کنند. با استفاده از استعاره‌ها، حکمرانان می‌توانند مفاهیم پیچیده را به‌گونه‌ای بیان کنند که برای عموم مردم قابل‌فهم باشد. این ارتباط مؤثر می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی و مشارکت شهروندان در فرایندهای حکمرانی منجر شود. برای تقویت ارتباطات بین حکمرانان و شهروندان، می‌توان به استعاره «دولت به‌عنوان یک پل» اشاره کرد. این استعاره نشان می‌دهد که دولت باید به‌عنوان یک پل عمل کند که ارتباطات میان خود و شهروندان را تسهیل می‌کند. در این چارچوب، دولت باید به شهروندان کمک کند تا از طرفی به اطلاعات، خدمات و منابع دسترسی داشته باشند و از طرف دیگر، مشکلات و نیازهای خود را به‌طور مؤثر به گوش مسئولان برسانند.
در بخش پیشنهادات هم آمده که برای بهبود فرایندهای حکمرانی، نیاز به استفاده از استعاره‌ها به‌عنوان ابزارهای مفهومی و شناختی وجود دارد. استعاره‌ها می‌توانند به شکل‌دهی به تفکر، تسهیل ارتباطات و بهبود تصمیم‌گیری‌های کلان کمک کنند و در نهایت، کارآمدی حکمرانی را افزایش دهند. شناخت دقیق‌تر از نقش استعاره‌ها و تأثیر آنها بر تفکر و تصمیم‌گیری انسانی می‌تواند به ارائه راه‌حل‌های نوآورانه‌تر و کارآمدتر در مواجهه با چالش‌های پیچیده دنیای امروز کمک کند. این ابزار این امکان را می‌دهند که درک بهتری از واقعیت‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ایجاد شده و بر این اساس، سیاست‌های مؤثرتری تدوین شود. با توجه به چالش‌های موجود، اهمیت استفاده از استعاره‌ها در حکمرانی بیش از پیش احساس می‌شود که توجه به این امر در کشور می‌تواند به تحول در فرایندهای سیاسی و اجتماعی منجر شود.
در ادامه این گزارش با بیان اینکه پیشنهادهای عملی و عینی برای بهره‌گیری از استعاره‌ها در حکمرانی شامل اقدام‌های مشخص و کاربردی هستند به تشریح این اقدامات پرداخته است.
این گزارش پیشنهاداتی همانند ایجاد یک پایگاه داده از استعاره‌های رایج در متون سیاستگذاری و حکمرانی کشور (شامل قوانین، مقررات و مذاکرات پیرامون آنها، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های افراد کلیدی)، تدوین دستورالعمل بومی برای شناسایی، طراحی و ارزیابی استعاره‌های کلیدی در سیاستگذاری، برگزاری نشست‌ها و جلسات هم‌اندیشی میان سیاستگذاران و متخصصان این حوزه و توسعه کارگاه‌های آموزشی برای سیاستگذاران با هدف آموزش شناسایی و به‌کارگیری استعاره‌های مؤثر را مورد اشاره قرار داده است.
پیشنهاد آخر این گزارش ایجاد بسترهای گفتگو برای تبادل‌نظر میان متخصصان و سیاستگذاران درباره استعاره‌ها برای بهبود فرایندهای حکمرانی است.
متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید:
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.