دفتر مطالعات فرهنگ و آموزش در گزارش «تحلیل وضعیت بخش فارسی سازمان رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه (TRT) و ارائه پیشنهادهای سیاستی» آورده است که رسانه‌های فارسی‌زبان خارجی به‌مثابه ابزاری مهم در دیپلماسی عمومی، عمدتاً تحت حمایت دولت‌ها و شرکت‌های فراملی فعالیت می‌کنند و با ارائه روایت‌های خاص، تلاش دارند تحولات سیاسی و اجتماعی ایران را تحت تأثیر قرار دهند.
در این گزارش تصریح شد که شبکه «تی‌آرتی فارسی» (TRT) نمونه تازه‌ای از رسانه‌های دولتی منطقه است که نفوذ ترکیه را در میان مخاطبان فارسی‌زبان افزایش می‌دهد. این شبکه اکنون در فضای دیجیتال فعال است و از طریق پلتفرم‌های اینستاگرام، توییتر و یوتیوب به جذب مخاطبان جوان و فعال در شبکه‌های اجتماعی می‌پردازد. تلاش تی‌آرتی فارسی (TRT) تاکنون بر اعتمادسازی و تأکید بر ظرفیت روابط اقتصادی و سیاسی میان ترکیه و ایران متمرکز بوده و در راستای تثبیت روایت ترکیه مبنی‌بر ارائه راه‌حل‌های دیپلماتیک برای صلح، ثبات منطقه‌ای و کاهش تنش‌ها عمل کرده است.
در یافته های این گزارش مرکز پژوهش ها آمده که برای مقابله با این چالش، ایران باید راهبردهای جامع و چندلایه‌ای تدوین کند؛ ازجمله همکاری با رسانه‌های محلی ترکیه و تطبیق راهبردهای رسانه‌های داخلی با سیاست خارجی. بازنگری در عملکرد رسانه‌های برون‌مرزی و استفاده از ماهواره اختصاصی، راه‌اندازی خبرگزاری مستقل بین‌المللی و توسعه برنامه‌های کاربردی بومی از دیگر اقدامات کلیدی است. برنامه‌سازی هدفمند برای گروه‌های ویژه مانند علویان، زنان و جوانان مسلمان ترکیه نیز اهمیت دارد. در حوزه حقوقی، رایزنی دیپلماتیک با ترکیه برای تأسیس دفتر نمایندگی تی‌آرتی فارسی (TRT) در ایران و فعال‌سازی ظرفیت‌های قانونی نظارت بر فعالیت نمایندگی‌های رسانه‌های خارجی در ایران می‌تواند راهگشا باشد. همچنین حق متقابل برای فعالیت قانونی رسانه‌های برون‌مرزی ایران در کشور ترکیه تأمین گردد.
در ادامه گزارش بیان شد که در چند دهه اخیر، رسانه‌های فارسی‌زبان خارجی به ابزاری مهم در عرصه دیپلماسی عمومی تبدیل شده‌اند که نقش بسزایی در شکل‌دهی افکار عمومی و تأثیرگذاری بر جامعه ایرانی دارند. این رسانه‌ها که عمدتاً تحت حمایت دولت‌ها و شرکت‌های فراملی فعالیت می‌کنند، تلاش دارند با ارائه روایت‌های خاص، تحولات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی را در ایران تحت تأثیر قرار دهند. در این میان، شبکه تی‌آرتی فارسی (TRT)، که تازه‌ترین نمونه از رسانه‌های دولتی منطقه است، بخشی از رقابت‌های پیچیده منطقه‌ای و دیپلماسی رسانه‌ای ترکیه به‌شمار می‌رود.
در ادامه یافته های این گزارش مرکز پژوهش ها آمده که یکی از چالش‌های اصلی رسانه‌های خارجی فارسی‌زبان، تأثیرگذاری آنها بر افکار عمومی ایرانیان از طریق بهره‌گیری از فضای دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی است. این رسانه‌ها با ارائه برنامه‌هایی متنوع و گاه با رویکردهای انتقادی یا حتی معارض، سعی در تغییر نگرش‌ها و ایجاد نارضایتی‌های اجتماعی دارند و نقش مهمی در جریان‌های اجتماعی و سیاسی ایفا می‌کنند.ورود تی‌آرتی فارسی (TRT) به این میدان، با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک ترکیه و رقابت‌های منطقه‌ای، چالش جدیدی برای سیاستگذاران رسانه‌ای ایران ایجاد کرده است. این شبکه تلاش می‌کند با استفاده از استراتژی‌های دیپلماسی رسانه‌ای و تمرکز بر تولید محتواهای فرهنگی و سیاسی، نفوذ ترکیه را در میان مخاطبان فارسی‌زبان افزایش دهد و روایت‌های خود را به جامعه ایرانی منتقل کند.
ازسوی دیگر، نهادهای دولتی ایران تاکنون واکنش مشخص و هماهنگی در مواجهه با تی‌آرتی فارسی (TRT) نداشته‌اند و این خلأ در برنامه‌ریزی و استراتژی‌های رسانه‌ای می‌تواند به چالشی برای حکمرانی رسانه‌ای و دیپلماسی عمومی کشور تبدیل شود. ازاین‌رو شناخت دقیق ساختار، اهداف و عملکرد این رسانه و تدوین راهبردهای مناسب در مواجهه با آن ضروری است.
در این گزارش بیان شد که شبکه تی‌آرتی فارسی (TRT) به‌عنوان بخشی از راهبرد دیپلماسی فرهنگی و رسانه‌ای ترکیه، عمدتاً به‌صورت دیجیتال و تحت وب فعالیت می‌کند و برخلاف شبکه‌های سنتی ماهواره‌ای، پخش ۲۴ساعته تلویزیونی ندارد. این رویکرد تحت تأثیر محدودیت‌های فنی و سیاسی، هزینه کمتر و سهولت فنی حضور در فضای مجازی شکل گرفته است. تمرکز اصلی این شبکه بر جذب مخاطبان جوان و فعال در شبکه‌های اجتماعی است که در ایران بیشترین سهم مخاطبان را دارند.
تی‌آرتی فارسی (TRT) از آغاز فعالیت خود در دی‌ماه ۱۴۰۳، با تولید محتوای گسترده در سکو (پلتفرم)هایی مانند اینستاگرام، توییتر، تلگرام و یوتیوب، سعی در انتقال روایت‌های رسمی دولت ترکیه از تحولات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی منطقه‌ای دارد. این رسانه به‌صورت هدفمند موضوعات مرتبط با چالش‌های ایران مانند پرونده هسته‌ای، دالان زنگزور و مسائل اجتماعی را پوشش می‌دهد تا تأثیرگذاری نرم و ایجاد شکاف‌های فکری در جامعه ایرانی را افزایش دهد. همچنین، با معرفی ظرفیت‌های فرهنگی و گردشگری ترکیه، تلاش می‌کند تصویر مثبت و همگرایی فرهنگی میان دو کشور را تقویت کند.
در این گزارش پیشنهاد شد که باتوجه به نزدیکی فرهنگی و زبانی، به‌ویژه تمرکز بر جامعه علویان ترکیه که گروهی حساس و قابل تأثیر در فضای سیاسی و مذهبی این کشورند، ایجاد تعامل با رسانه‌های محلی می‌تواند نقش مهمی در گسترش نفوذ رسانه‌ای ایران ایفا کند. این امر از طریق شناسایی رسانه‌های تأثیرگذار، رایزنی فرهنگی، ارائه محتوا و حمایت‌های مادی و معنوی امکان‌پذیر است. همچنین شناسایی و توانمندسازی خبرنگاران و فعالان فرهنگی، به‌ویژه برای جامعه علویان ترکیه، زنان و جوانان مسلمان این کشور، می‌تواند به هدایت گفتمان رسانه‌ای ایران کمک کند.
در ادامه پیشنهادات این گزارش آمده که وزارت امور خارجه و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صدا و سیما باید در قالب کمیته‌ای مشترک، سیاست‌های رسانه‌ای متناسب با هر کشور هدف را تدوین کنند. این سیاست‌ها باید مبتنی‌بر تحلیل دقیق روابط سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی باشند و مأموریت‌های دستگاه‌های مسئول را مشخص و پیگیری کنند. این روند باید قابلیت ارزیابی و اصلاح عملکرد رسانه‌ای را نیز فراهم آورد.
متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.