دفتر مطالعات حکمرانی مرکز پژوهش های مجلس در گزارش «حکمرانی هوش مصنوعی (۷): ظرفیت شناسی توسعه هوش مصنوعی در کشور و ارائه توصیه هایی جهت هم افزایی ظرفیت ها» آورده که فناوری هوش مصنوعی نقشی حیاتی در آینده جوامع ایفا خواهد کرد به نحویکه پیشبینی می‌شود بازار جهانی هوش مصنوعی از ۵۰۰ میلیارد دلار در ۲۰۲۳ به ۱.۸ تریلیون دلار تا ۲۰۳۰ برسد. شرایط خاص، اقتضائات و اهداف کشور، اهمیت بررسی دقیق ظرفیت‌های کشور در توسعه هوش مصنوعی را آشکار می‌سازد. در این راستا این گزارش از چارچوب SOAR جهت شناسایی نقاط قوت، فرصتها، چشم‌اندازها و نتایج توسعه هوش مصنوعی در لایه بنیادین (مدل‌ها و الگوریتم‌ها، راهبرد کلی کشور، معماری شبکه و زیرساخت‌ها و…) و لایه کاربست (به عنوان ابزار تحول بخش‌های مختلف) در کشور استفاده کرد.
در ادامه این گزارش ذکر شده که بر این اساس، ظرفیت‌های کشور در توسعه هوش مصنوعی در قالب ۶ ظرفیت نیروی انسانی، نهادی، ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی، سرمایه‌گذاری، زیست بوم نوآوری و زیرساختی در کشور شناسایی شد. سپس توصیه‌های سیاستی با هدف بهره‌مندی از این ظرفیت‌ها در توسعه هوش مصنوعی در کشور ارائه شد.
در این گزارش آمده که مهم‌ترین این موارد شامل: «تعیین یک یا دو حوزه تمرکز اصلی در کشور»، «هماهنگی کامل بین نهادهای حاکمیتی، بخش خصوصی و مراکز علمی»،«ایجاد مرکز مطالعات راهبردی و آزمایشگاه ملی برای مطالعه متمرکز لایه‌های بنیادین توسعه»، «توجه به استقلال فناورانه در حوزه‌های حیاتی»، «توجه به تجربه چندساله کشور در زمینه حمایت از توسعه نوآوری»، «تعبیه سازوکارهای هدایت سرمایه‌های داخلی به سمت سرمایه‌گذاری دانش بنیان و فناوری‌های نوین»، «فعالسازی دیپلماسی به سمت همکاری با کشورهای همسو و پیشرفته»، «هدایت نخبگان و استعدادهای علمی به سمت این فناوری و مشوق‌های برگشت نخبگان این حوزه» و «نگرش تخصصی به حوزه سیاستگذاری و سرمایه‌گذاری و اقدام در رابطه با این فناوری»، است.
در بخش یافته‌های کلیدی این گزارش هم ذکر شده که توسعه فناوری هوش مصنوعی دو سطح اصلی را شامل می‌شود. سطح اول توسعه لایه‌های بنیادین این فناوری و علوم مرتبط است که غالبا در حوزه علوم کامپیوتر و ریاضیات کاربردی، فلسفه، علوم شناختی و… را شامل می‌شود. سطح دوم توسعه این فناوری توسعه کاربست آن در بخش‌های مختلف به عنوان لایه کاربست که زمینه تحول این بخش‌ها را فراهم خواهد کرد، است.
در ادامه این گزارش براساس چارچوب SOAR یافته‌هایی در زمینه نقاط قوت و ضعف توضیح داده شده که نیروی انسانی متخصص و توانمند، شبکه نظام علمی گسترده در کشور، نرخ تولید پژوهش‌های علمی در حوزه هوش مصنوعی ، جمعیت به نسبت بالای کشور برای تهیه پایگاه‌های داده، ظرفیت نهادی و سازمانی دستگاه‌های مختلف با قابلیت ایفای نقش در توسعه، بلوک‌های داده‌ای متعدد در دستگاه‌های مختلف، تدوین و تصویب اسناد سیاستی، شرکت‌های دانش بنیان و نوآفرین در حوزه هوش مصنوعی، اهتمام و اجماع مقامات عالی بر لزوم تسلط بر دانش ولایه‌های عمیق هوش مصنوعی و آگاهی عمومی، زیرساخت‌های داده‌ای و و بعضا پردازشی در کشور و صنایع نظامی پیشرفته به عنوان محرک حوزه‌های فناوری‌های نوین از جمله این یافته ها است.
در توضیح فرصتها هم به صادرات فناوری و خدمات مرتبط، کشورهای فارس زبان در منطقه، زیرساخت‌های اساسی(برق و مخابرات) و فناوری اطلاعات(شبکه اینترنت) گسترده در کشور، شبکه پارک‌های علم و فناوری گسترده در کشور ،ائتلاف‌های بین‌المللی مانند بریکس و شانگهای با حضور کشورهای پر جمعیت و پر قدرت در مقابل بلوک غرب و آمریکا، تجربه سال‌ها تحریم و بازارهای دست نخورده داخلی ، نقدینگی عمومی و ظرفیت سرمایه‌گذاری داخلی توسط شهروندان و نام‌گذاری سال اخیر با این عنوان، هزینه‌های تولید و توسعه پایین‌تر نسبت به کشورهای صنعتی ، استقلال نسبی کشور نسبت به اقتصاد و سیاست بین‌الملل و امکان تحقق اهداف سیاسی فارغ از فشار و خواست قدرت‌ها و ائتلاف‌های جهانی، جمعیت جوان و جویای کار، امکان بهره‌گیری از دانش و تجارب سیاستی و تقنینی کشورهای پیشرو در توسعه این فناوری و زیست بوم حمایت از پژوهش‌ها در معاونت علمی، بنیاد نخبگان، بنیاد علم و… اشاره شده است.
همچنین به امکان استفاده از برنامه‌های همرسانی و حمایتی مانند چالش و مسابقه، تجربه مواجهه با فناوری‌های نوین سابق مانند ماهواره، اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و…،زمینه بازگشت نخبگان و جذب متخصصان کشورهای منطقه، پزشکی و زیست بوم سلامت و توریسم درمانی، صنعت نفت و گاز با قابلیت سرمایه‌گذاری و شتاب‌دهی توسعه فناوری و رفع چالش‌های مربوطه و شرکت‌های بزرگ حوزه فناوری اطلاعات اشاره شده است.
در ادامه چشم‌اندازهایی مثل قرارگیری در ۱۰ کشور برتر، چشم اندازهای سندملی در افق ۱۴۱۲، تبدیل شدن به قطب هوش مصنوعی منطقه آسیای جنوب غربی، مرجعیت علمی وکاربردی در یک یا دو شاخه این حوزه، خوداتکایی در فناوری‌های حیاتی مرتبط با هوش مصنوعی، رشد و جهش سریع در توسعه این فناوری و دستیابی به لایه های عمیق، ورود در قلمروهای اولویت‌دار و نوآوری بر پایه فناوری ، داشتن حداقل سه ازمایشگاه تحقیقاتی بزرگ مقیاس ، ارائه دو مدل کامل هوشمندسازی در صنعت، داشتن یک یا دو بازیگر بزرگ برای سرویس دهی خدمات هوش مصنوعی ، ظرفیت سازی، توانمندسازی، مهارت آموزی و بازتنظیم ساختار نیروی کار و نقش آفرینی فعال در تعاملات علمی، آموزشی، فناورانه با اولویت کشورهای همسو مورد اشاره قرارگ رفته است.
در بخش نتایج هم به معیارهای سند ملی، تحقق برنامه هفتم توسعه در بخش‌های گوناگون، افزایش بهره‌وری و رشد اقتصادی و درآمدزایی قابل توجه از هوش مصنوعی، خودکفایی در افق ده ساله در سخت افزار، یک دستاورد شاخص در علم هوش مصنوعی(به عنوان مثال: ارائه مدل بنیادی جدیدی در سطح جهان و جایگاه‌یابی مناسب و تبدیل شدن به کشوری که به ایده های نو در حوزه هوش مصنوعی در دانش یا به کارگیری آن شناخته می شود، اشاره شده است.
بر اساس موارد فوق ظرفیت‌های کشور در قالب موارد ظرفیت نیروی انسانی، ظرفیت نهادی، ظرفیت ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی ، ظرفیت سرمایه‌گذاری، ظرفیت زیست بوم نوآوری و ظرفیت زیرساختی کشور برآورد شده است.
در ادامه گزارش پیشنهادات مطرح شده است. در این بخش به تهیه برنامه راهبردی برای توسعه هوش مصنوعی متمرکز بر یک یا دو حوزه تمرکز اصلی در کشور و ابلاغ به دانشگاه‌ها و آزمایشگاه‌های مختلف، هماهنگی کامل بین نهادهای حاکمیتی، بخش خصوصی و مراکز علمی در توسعه این فناوری و ایجاد یک یا چند مرکز مطالعات راهبردی و آزمایشگاه ملی برای مطالعه متمرکز و تخصصی بر لایه‌های بنیادین توسعه این فناوری با هدف دستیابی به مسیرهای جایگزین و میانبر در توسعه این فناوری در کشور اشاره شده است.
همچنین در این گزارش به ضرورت توجه به استقلال فناورانه در حوزه‌های حیاتی و کاهش وابستگی‌های خارجی و همکاری‌های بین‌المللی با کشورهای با منافع همسو در زمینه‌هایی که استقلال کشور در کوتاه مدت ممکن نیست، توسعه رشته‌های میان‌رشته‌ای هوش مصنوعی در دانشگاه‌ها، توسعه زیرساخت‌های بنیادین هوش مصنوعی مانند حکمرانی داده یا پلتفرم‌های هوش مصنوعی و هدایت سرمایه‌گذاری و سیاستگذاری‌ها به سمت محصولات راهبردی و برآمده از رصد ظرفیت‌ها و افق توسعه کشور اشاره شده است.
در ادامه پیشنهادات توجه به تجربه چندساله کشور در زمینه حمایت از توسعه نوآوری و شرکت‌ها و محصولات دانش بنیان و بازنگری در رویه‌های ناصحیح، تعبیه سازوکارهای هدایت سرمایه‌های داخلی به سمت سرمایه‌گذاری دانش بنیان و فناوری‌های نوین، فعالسازی دیپلماسی عمومی کشور به سمت همکاری با کشورهای همسو و پیشرفته و با ایجاد دستورکارها، تفاهم‌نامه‌ها و منافع مشترک، هدایت نخبگان و استعدادهای علمی به سمت این فناوری با تدابیری مانند بورسیه‌های شغلی، حمایت‌های تحصیلی، معافیت‌های سربازی و مشوق‌های برگشت نخبگان این حوزه به کشور و شبکه‌سازی و توانمندسازی استعدادها و نگرش تخصصی به حوزه سیاستگذاری و سرمایه‌گذاری و اقدام در رابطه با این فناوری مهم و پاکسازی این حوزه از اقدامات ناآگاهانه و صرفا نمایشی توسط بخش‌های مختلف حاکمیت هم مورد تاکید قرار گرفته است.
متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید:
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.