ظرفیت شناسی توسعه هوش مصنوعی در کشور

دفتر مطالعات حکمرانی در گزارش «حکمرانی هوش مصنوعی (۱۰): ظرفیت شناسی توسعه هوش مصنوعی در کشور» آورده است که فناوری هوش مصنوعی نقشی حیاتی در آینده جوامع ایفا خواهد کرد به نحوی که پیشبینی می‌شود بازار جهانی هوش مصنوعی از ۵۰۰ میلیارد دلار در ۲۰۲۳ به ۱.۸ تریلیون دلار تا ۲۰۳۰ برسد. شرایط خاص، اقتضائات و اهداف کشور، اهمیت بررسی دقیق ظرفیت‌های کشور در توسعه هوش مصنوعی را آشکار می‌سازد.

در این گزارش بیان شد که ، ظرفیت‌های کشور در توسعه هوش مصنوعی در قالب ۶ ظرفیت نیروی انسانی، نهادی، ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی، سرمایه‌گذاری، زیست بوم نوآوری و زیرساختی در کشور شناسایی شد. سپس توصیه‌های سیاستی با هدف بهره‌مندی از این ظرفیت‌ها در توسعه هوش مصنوعی در کشور ارائه شد.

در این گزارش تصریح شد که مهمترین توصیه ها شامل «تعیین یک یا دو حوزه تمرکز اصلی در کشور»، «هماهنگی کامل بین نهادهای حاکمیتی، بخش خصوصی و مراکز علمی»،«ایجاد مرکز مطالعات راهبردی و آزمایشگاه ملی برای مطالعه متمرکز لایه‌های بنیادین توسعه»، «توجه به استقلال فناورانه در حوزه‌های حیاتی»، «توجه به تجربه چندساله کشور در زمینه حمایت از توسعه نوآوری»، «تعبیه سازوکارهای هدایت سرمایه‌های داخلی به سمت سرمایه‌گذاری دانش بنیان و فناوری‌های نوین»، «فعالسازی دیپلماسی به سمت همکاری‌ با کشورهای همسو و پیشرفته»، «هدایت نخبگان و استعدادهای علمی به سمت این فناوری و مشوق‌های برگشت نخبگان این حوزه» و «نگرش تخصصی به حوزه سیاستگذاری و سرمایه‌گذاری و اقدام در رابطه با این فناوری»، است.

در این گزارش مرکز پژوهش ها آمده که فناوری هوش مصنوعی یک فناوری تحولی با اثرگذاری عمده بر آینده جوامع و بشریت خواه بود. این فناوری زمینه تحول عرصه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی را داراست و با سرعت غیرقابل پیش‌بینی در حال توسعه و فراگیری است. امروزه رقابت کشورهای مختلف در توسعه این فناوری مشهود است. شرایط خاص داخلی و خارجی(شرایط اقتصادی، تحریم، شرایط منطقه‌ای، ناترازی‌ها و…) کشور از سویی و اهمیت راهبردی و راهگشای این فناوری در آینده کشور از سوی دیگر، اهمیت برنامه ریزی و توسعه حساب شده این فناوری را برای ایران مضاعف ساخته است. در این راستا شناخت ظرفیت‌های کشور اهمیت و فوریت خواهد داشت.

در ادامه این گزارش آمده که  تحلیل SOAR به عنوان یک ابزار قدرتمند و کارا در ارزیابی ظرفیت‌های توسعه هوش مصنوعی در کشور مدنظر قرار گرفته است. روش SOAR که مخفف نقاط قوت (Strengths)، فرصت‌ها (Opportunities)، چشم‌اندازها (Aspirations) و نتایج (Results) است، این امکان را می‌دهد که با نگاهی مثبت و سازنده، توانمندی‌ها، نقاط قوت و ظرفیت‌های موجود شناسایی شده و زمینه برنامه ریزی برای بهره‌برداری از فرصت‌های پیش رو فراهم شود.

در این گزارش نهاد پژوهشی آمده که توسعه فناوری هوش مصنوعی دو سطح اصلی را شامل می‌شود. سطح اول توسعه لایه‌های بنیادین این فناوری و علوم مرتبط است که غالبا در حوزه علوم کامپیوتر و ریاضیات کاربردی، فلسفه، علوم شناختی و… را شامل می‌شود. سطح دوم توسعه این فناوری توسعه کاربست آن در بخش‌های مختلف به عنوان لایه کاربست که زمینه تحول این بخش‌ها را فراهم خواهد کرد، است.

در این گزارش پیشنهاد شدکه ضروری است حوزه سیاستگذاری و راهبری این فناوری از دخالت‌های ناآگاهانه و اقدامات صرفا نمایشی توسط بخش‌هایی از حاکمیت، پاکسازی شده و ظرفیت‌های محدود کشور در حوزه‌هایی که کمترین هزینه موجب بیشتری دستاورد و مزیت برای کشور خواهد شد، بشود. در این راستا پیشنهاد یک مدل هماهنگی بین بخش‌های مختلف برآمده از یک رصد دقیق و راهبردی در کشور ضرورت دارد. دفتر حکمرانی مرکز پژوهش‌ها در گزارش‌های آتی ابعاد بیشتری از این پیشنهاد را روشن خواهد ساخت.

متن کامل گزارش را اینجا بخوانید .