دفتر مطالعات زیربنایی و دفتر مطالعات فرهنگ و آموزش این مرکز در گزارش «رونق گردشگری در جزیره هرمز در پرتوی حفظ محیط زیست و منابع طبیعی» آورده که در میان جزایر متعدد خلیج فارس، جزیره هرمز با توجه به دارا بودن مناطق ممتاز طبیعت‌گردی و ژئوگردشگری منحصربه‌فرد، کرانه‌های زیبای ساحلی و… قابلیت‌های بسیار زیادی برای جذب گردشگر دارد که می‌تواند روی اقتصاد منطقه تأثیر قابل توجهی داشته باشد.
در این گزارش گفته شده که بررسی‌های میدانی و گزارش‌های دریافتی از دستگاه‌های متولی نشانگر آن است که در تعطیلات نوروز سال ۱۴۰۴، ورود انبوه گردشگران به جزیره به میزان ۱۳/۴-۳/۸برابر ظرفیت تحمل واقعی جاذبه‌های اکوتوریسمی در هر روز، مدیریت غیراصولی پسماندها و همچنین برداشت خاک سرخ و نقره‌ای جزیره، سبب بروز چالش‌های زیست‌محیطی و گردشگری در جزیره هرمز شد که این موضوع در فضای عمومی محل بحث قرار گرفت و باعث نگرانی ملی شد.
در گزارش مرکز پژوهش ها تصریح شده که نظر به توالی چالش‌های مذکور طی سالیان اخیر و پیش‌بینی تداوم آن درصورت عدم چاره‌اندیشی در سالیان آتی، توجه به رونق گردشگری در جزیره هرمز در پرتوی حفظ محیط زیست و منابع طبیعی در دستور کار این مرکز قرار گرفت. بررسی‌ها نشان می‌دهد که ادامه روند جذب گردشگر در این سرمایه ملّی بی‌بدیل، نیازمند اتخاذ رویکرد پایدار و منطبق بر اصولی محیط زیستی است. در این راستا، در این گزارش پیشنهادهایی برای ثبت ملّی و جهانی جزیره هرمز، تعیین ظرفیت برد فیزیکی، واقعی و مؤثر، تصویب و اجرایی‌سازی طرح جامع مدیریت پسماند، بهره‌گیری از ظرفیت مردمی‌سازی حفاظت و اتصال زیست مردمی به حیات جزیره، ارتقای زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری گردشگری و همچنین ممنوعیت برداشت خاک جزیره به‌عنوان نفایس ملّی منحصربه‌فرد (موضوع اصل (۸۳) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران) ارائه شده است.
در بخش یافته های کلیدی این گزارش ذکر شده که بررسی‌های میدانی و گزارش‌های دریافتی از دستگاه‌های متولی، نشانگر آن است که عدم توجه به ظرفیت تحمل گردشگری در جزیره، عدم بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت حفاظت مردمی، فقدان نظارت کافی بر تورهای گردشگری ورودی به جزیره، مدیریت ناکارآمد پسماند و همچنین برداشت بی‌رویه خاک جزیره از مهم‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی جزیره هرمز در طی سالیان اخیر به‌ویژه نوروز سال ۱۴۰۴ بوده است.
در این گزارش بیان شده که به‌رغم برآورد ظرفیت تحمل واقعی جاذبه‌های اکوتوریسمی جزیره به میزان ۸۵۷ نفر در روز و ظرفیت بُرد مؤثر جاذبه‌های طبیعی ۶۸۵ نفر در روز، استعلامات به عمل آمده از بندر هرمز نشان می‌دهد که حدفاصل ۱ تا ۱۵ فروردین سال ۱۴۰۴، ۱۲۷,۴۵۷ نفر به این بندر وارد شده‌اند (ذکر این نکته حائز اهمیت است که بندر به‌دلیل شرایط جوی در روز ۴ فروردین تعطیل بوده است). براساس این آمار، ورود در روز ۱۲ فروردین به جزیره با ۱۱,۴۶۶ نفر رکورددار بوده و در روز ۱۵ فروردین با ۳,۲۴۹ نفر به کمترین میزان خود رسیده است. ورود انبوه گردشگران به جزیره در کنار عدم تکافوی زیرساخت‌های نرم‌افزاری وسخت‌افزاری و همچنین ضعف در نظارت، فرهنگ‌سازی و ارتقای آگاهی عمومی سبب ایجاد آسیب‌هایی نظیر انباشت پسماند و برداشت خاک نقره‌ای و قرمز از جزیره هرمز شده و موجبات آسیب به محیط زیست این سرمایه ملی را فراهم آورد. با فرض خروج فقط ۱۰ گرم از خاک جزیره توسط هر مسافر، طی تعطیلات پانزده‌روزه نوروز ۱۴۰۴ بیش از یک تُن خاک از این جزیره خارج شده است. بررسی‌های انجام‌گرفته نشان می‌دهد که عوامل فرهنگی، ارتقای سطح آگاهی عمومی نسبت به ارزش و اهمیت خاک جزیره، ایجاد بستری برای نظارت مردمی و مهم‌تر از آن ترک فعل‌های قانونی، زمینه‌ساز آسیب به خاک جزیره در سالیان اخیر بوده است. بی‌تردید می‌توان گفت برداشت خاک رنگانگ جزیره هرمز نتیجه اهمال درخصوص ارزش‌گذاری اقتصادی خاک این جزیره با گذشت ۲۱ سال از قانون مربوطه است.
در بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهش ها آمده که شایان ذکر است، برداشت از خاک جزیره هرمز، مسبوق به سابقه است. استعلام به‌عمل‌آمده از اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان هرمزگان نشان می‌دهد که از ابتدای سال ۱۳۹۲ تا آبان‌ماه سال ۱۳۹۵، ۸۱۱۶ تن (هشت‌هزار و صد و شانزده) خاک سرخ از معدن جزیره هرمز استخراج شده و برای مصرف در داخل و خارج از کشور فرستاده شده است. اگرچه شاید در نگاه اول حجم خروج خاک توسط گردشگران نسبت به بهره‌برداری از معدن خاک سرخ اندک به‌نظر برسد، عمده خاک خارج شده توسط گردشگران از ساحل نقره‌ای جزیره بوده است که ذخیره بسیار اندکی نسبت به ذخیره خاک سرخ دارد. لذا همین میزان برداشت نیز آسیب جدی به یکی از خاص‌ترین نقاط گردشگری جزیره، یعنی ساحل نقره‌ای، وارد آورده است.
در بخش دیگر این گزارش به پیشنهادات اشاره شده و آمده که مطالعه شرایط موجود جزیره هرمز در کنار بررسی نمونه‌های مشابه بین‌المللی نشان می‌دهد که ادامه روند جذب گردشگر در این سرمایه ملی بی‌بدیل، نیازمند اتخاذ رویکرد پایدار و منبطق بر اصولی محیط زیستی است. در این راستا، در این گزارش پیشنهادهایی جهت ثبت ملی و جهانی جزیره هرمز، تعیین ظرفیت بُرد فیزیکی، واقعی و مؤثر، تصویب و اجرایی‌سازی طرح جامع مدیریت پسماند، بهره‌گیری از ظرفیت مردمی‌سازی حفاظت و اتصال زیست مردمی به حیات جزیره، ارتقای زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری گردشگری و همچنین ممنوعیت برداشت خاک جزیره به‌عنوان نفایس ملی منحصربه‌فرد (موضوع اصل (۸۳) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران) با الحاق یک تبصره به ماده (۲۱) قانون حفاظت از خاک و استفاده از ظرفیت بند «ث» ماده (۶۰) برنامه هفتم پیشرفت ارائه شده است.
متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید:
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.