دفتر مطالعات زیربنایی در گزارش “مروری بر اهمیت پرورش دام در سامانه‌های مبتنی‌بر چرا در کشور و احصای چالش‌ها و راهکارهای مربوطه” آورده که پرورش گوسفند و بز به‌همراه شتر که عمدتاً در قالب سامانه‌های پرورشی مبتنی‌بر چرای دام در مرتع انجام می‌شود، ضمن داشتن کمترین میزان وابستگی به واردات نهاده‌های دامی، در تأمین حدود ۴۶ درصد از مجموع تولید گوشت قرمز نقش دارد. چرای دام متناسب با ظرفیت برد مراتع، دارای کارکردهای دیگری مانند ارائه خدمات متنوع اکوسیستمی، جلوگیری از فرسایش خاک، پیشگیری از آتش‌سوزی و تولید محصولات بومی و باکیفیت است.
در این گزارش تصریح شد که در دهه‌های اخیر کاهش نزولات جوی و همچنین فقدان دید جامع و نگاه‌بخشی و تک‌بعدی برنامه‌ریزان به موضوع تعادل دام و مرتع، تغییر کاربری و کاهش سطح مراتع، مشکلات پروانه چرا، کمبود منابع و نیروی انسانی و عدم حفظ و حراست کارآمد از کمّیت و کیفیت مراتع و چرای بیش از حد، به‌همراه عدم جلب مشارکت و همکاری ذی‌نفعان که در بستر تراژدی منابع مشترک رخ داده است، پایداری تولید و تاب‌آوری مراتع به‌شدت تحت تأثیر قرار گرفته است. به‌نظر می‌رسد، استقرار زنجیره ارزش در پرورش دام در سامانه‌های مبتنی‌بر مرتع، تنوع منابع تأمین معیشت خانوارهای بهره‌بردار و معرفی و ارزش‌گذاری ویژه محصولات تولیدی مبتنی‌بر مرتع، به کاهش اتکای دامداران بر عواید حاصل از دام‌پروری کمک خواهد کرد.
در این گزارش بیان شد که احیای مراتع و بهره‌گیری از سیستم‌های چرای کارآمد با جلب مشارکت مؤثر جوامع بهره‌بردار محلی و حمایت از آنها، رفع مشکلات پروانه چرا و نواقص هویت‌گذاری دام، هوشمندسازی پایش دام و مرتع، تخصیص ردیف‌های اعتباری مناسب و تأمین نیروی انسانی مورد نیاز در احیای مراتع باید در دستور کار دولت قرار گیرد.
در یافته های این گزارش مرکزپژوهش ها آمده که استفاده از علوفه مراتع، به‌عنوان خوراکی کم‌هزینه و اقتصادی همیشه موردنظر پرورش‌دهندگان دام بوده است و سامانه‌های پرورشی مبتنی‌بر مرتع، به‌صورت هوشمندانه و به‌منظور استفاده از علوفه مراتع با لحاظ کردن شرایط اقلیمی متفاوت و فیزیولوژی رشد گیاه توسعه پیدا کرده‌اند. سامانه‌های مذکور با تولید پروتئین حیوانی سالم و باکیفیت برمبنای منابعی که بسیاری از این منابع در هیچ سامانه تولیدی دیگری قابل استفاده نیستند، ضمن حمایت از سبکی خاص از زندگی که به قدمت دام‌پروری کشور است، در ایجاد اشتغال و تأمین معیشت خانواده‌های بهره‌بردار (جمعیتی حدود ۵ میلیون نفر) نقش دارند.
در یافته های دیگر این نهاد پژوهشی آمده که پرورش گوسفند و بز به‌همراه شتر که عمدتاً در قالب سامانه‌های مبتنی‌بر چرای دام در مرتع انجام می‌شود، در تولید حدود ۴۶ درصد از تولید گوشت قرمز در کشور نقش دارد، به‌رغم اهمیت، روند و شرایط حاکم بر این نظام تولیدی به‌گونه‌ای است که تداوم تولید و پایداری آن دچار چالش جدی شده است. لذا لازم است با شناخت اهمیت و مزایا و معایب پرورش دام در قالب سامانه‌های مبتنی‌بر مرتع، ضمن بر شمردن چالش‌های مربوطه، برنامه‌ریزی لازم جهت بهبود شرایط و تاب‌آوری این زیربخش تولیدی انجام گیرد.
در این گزارش پیشنهاد شد که استقرار زنجیره ارزش در پرورش دام در سامانه‌های مبتنی‌بر مرتع، حمایت مؤثر از دامداران فعال در سامانه‌های مبتنی‌بر چرا و توجه به این نکته که دامداری در قالب سامانه‌های مذکور می‌تواند بخشی از مدیریت پایدار زمین باشد، تنوع منابع تأمین معیشت خانوارهای بهره‌بردار با اجرای طرح‌های تلفیقی و معرفی و ارزش‌گذاری ویژه محصولات تولیدی مبتنی‌بر چرای دام در مرتع، به بهبود معیشت و افزایش درآمد دامداران و کاهش اتکای آنها بر عواید حاصل از دام‌پروری کمک خواهد کرد.
در ادامه پیشنهادات این گزارش آمده که احیای مراتع و بهبود و اصلاح ترکیب علوفه‌ها با لحاظ مدیریت جامع، نگاه هماهنگ دستگاه‌های متولی و مرتبط به موضوع مدیریت مرتع و چرای دام، چاره‌اندیشی در مورد حفظ و احیای مراتع میان‌بند، طراحی و اجرای سیستم‌های چرای کارآمد مانند چرای چرخشی حداقل در بخشی از مراتع کشور، جلب مشارکت مؤثر بهره‌برداران و جوامع بهره‌بردار محلی استفاده هدفمند از دانش بومی، اصلاح معضلات پروانه چرا و ارتقاء نظام بهره برداری از مراتع، رفع نواقص هویت‌گذاری دام و تمرکز بر هوشمندسازی پایش دام و مرتع با استفاده از امکانات و تکنولوژی‌های روز، اصلاح نژاد دام‌های چراکننده و تعریف و تأمین جیره‌های متوازن برای آنها، ترویج و استفاده از نتایج تحقیقات کاربردی در عرصه، استفاده از خدمات دامپزشکی سیار، استفاده از مدیریت چرا در تهیه طرح جامع پیشگیری و اطفای حریق در عرصه منابع طبیعی، احیا و تأمین منابع آب و تخصیص ردیف‌های اعتباری مناسب و تأمین نیروی انسانی مورد نیاز، از مواردی است که به‌منظور بهبود بهره‌وری و احیای مراتع باید مورد توجه دولتمردان قرار گیرد.
متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.