دفتر مطالعات اجتماعی این مرکز در«سلسله گزارش‌های تحلیل و شبیه‌سازی سیستمی (۲): جمعیت و پایداری نهاد خانواده در ایران» آورده که نهاد خانواده ایرانی در چند دهه گذشته تحولات چشمگیری را تجربه کرده است. نرخ باروری از ۷ فرزند در سال‌های دهه ۱۳۶۰، به حدود ۱.۷ در سال‌های اخیر رسیده که بر این اساس، متوسط سن در اولین ازدواج برای زنان و مردان حدود ۴ سال در ۴۰ سال اخیر افزایش داشته و نرخ خالص طلاق حدود ۱۳۰ درصد از میانه دهه ۱۳۷۰ تا میانه دهه ۱۳۹۰ رشد داشته است.
در این گزارش تصریح شد که نقش سیاست‌های کنترل جمعیتی را نمی‌توان در کاهش باروری انکار کرد، اما تغییر رفتار مردم در حوزه ازدواج و فرزندآوری تحت تأثیر عوامل دیگری نیز بوده است. در این گزارش، سعی می‌شود تا با استفاده از رویکرد پویایی سیستم، تحولات خانواده و جمعیت، در ارتباط با زیر‌سیستم‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بررسی شود. شبیه‌سازی مدل از سال ۱۳۸۰ آغاز و تا سال ۱۴۳۰ ادامه می‌یابد. زیرسیستم جمعیت در این مدل به تفکیک جنس و در گروه‌های سنی پنج‌ساله شبیه‌سازی می‌شود و متغیرهای باروری، ازدواج، طلاق و سقط جنین به‌صورت درون‌زا و مهاجرت و نرخ مرگ‌ومیر به‌صورت برون‌زا در نظر گرفته شده‌اند.
در این گزارش بیان شد نتایج شبیه‌سازی سناریوها نشان می‌دهد که در سناریو بدبینانه ناامنی شغلی یکی از دلایل تأخیر در ازدواج و فرزندآوری است که در‌نهایت به کاهش تعداد فرزند نیز منجر می‌شود. مشکلات اقتصادی در سطح کلان نیز از دیگر موانع موجود بر سر راه ازدواج و فرزندآوری در این سناریو است. به‌این‌ترتیب که هم توان اقتصادی افراد را برای ازدواج و تشکیل خانواده پایین می‌آورد و هم با اثر منفی که بر امید به آینده خانواده‌ها دارد، می‌تواند ازدواج و فرزندآوری را به تأخیر بیندازد.
در ادامه گزارش این نهاد پژوهشی آمده که در سناریو خوش‌بینانه، متغیرهای اقتصادی به‌طور مستقیم محدودکننده ازدواج و یا فرزندآوری نخواهند بود. در این حالت نقش متغیرهای فرهنگی و اجتماعی که گاهی از متغیرهای اقتصادی نیز تأثیر می‌پذیرند، پررنگ‌تر شده و در این سناریو این عوامل، محدودکننده باروری می‌شوند. توسعه اقتصادی به سرمایه‌گذاری در آموزش و ارتقای سرمایه انسانی منجر می‌شود و هر دو این عوامل ارزش‌ها و نگرش افراد را تغییر می‌دهد. آنها فردگراتر شده و به نیازهای سطوح بالاتر خود توجه بیشتری می‌کنند و گزینه‌های بیشتری در کنار وظایف خانوادگی پیش روی زنان قرار می‌گیرد. همچنین بعد از رشد درآمد و با تغییر در ارزش‌ها، استاندارد افراد و انتظارات و اید‌ئال‌های آنها نیز بالاتر می‌رود، لذا ازدواج و فرزندآوری را تا برآورده کردن سهم مناسبی از انتظارات و استانداردهای خود به تأخیر می‌اندازند یا از منظر خود با هدف ارتقای کیفیت پرورش فرزند از تعداد فرزندان خود می‌کاهند.
در جمع بندی این گزارش نهاد پژوهشی آمده که با تمام آنچه گفته شد؛ در سال ۱۴۳۰، میانگین سن زنان در اولین ازدواج ۲۹ سال خواهد بود و نرخ باروری کل در این سناریو بالاتر از نرخ جانشینی بوده و در حدود ۲.۲ فرزند به‌ازای هر زن خواهد شد. جمعیت کل در این حالت بالاتر از ۹۴ میلیون نفر می‌شود. در سناریو میانه شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در وضعیت بینابین دو سناریو قبل است و در سال ۱۴۳۰، میانگین سن زنان در اولین ازدواج ۳۰.۵ سال و نرخ باروری کل ۱.۶۸ فرزند به‌ازای هر زن خواهد شد، جمعیت کل در این حالت ۸۶.۵ میلیون نفر می‌شود. اعتماد مردم به حاکمیت در این دو سناریو به‌خصوص در سناریو خوش‌بینانه با توجه به رضایت از وضع معیشت بالا بوده و بستر مناسبی برای سیاستگذاری حوزه جمعیت فراهم است.
متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.