دفتر مطالعات اقتصادی این مرکز در گزارش «بررسی وضعیت تجارت خارجی ایران با استفاده از شاخص‌های حوزه صادرات» آورده که در این گزارش، به بررسی وضعیت بازرگانی خارجی ایران با تمرکز بر شاخص‌های حوزه صادرات پرداخته شده است. براساس این شاخص‌ها، عملکرد بخش بازرگانی در سه بُعد اصلی ارزیابی شد. اول ترکیب، جهت‌گیری و رشد صادرات و واردات، دوم شاخص‌های تنوع، تمرکز و نفوذ و سوم شاخص‌های ماندگاری صادرات. نتایج بررسیها نشان می‌دهد که درجه باز بودن در اقتصاد ایران پس از صعود در نیمه اول دهه ۸۰ در نیمه دوم دهه ۸۰ روندی نزولی داشته و در دهه ۹۰ به علت نوسانات اقتصادی، روند مشخصی نداشته است.
در ادامه این گزارش بیان شده که همچنین در اثر تحریم‌ها، تنوع شرکای صادراتی ایران در طول زمان به‌شدت کاهش‌یافته و در تنوع محصول نیز هرچند تعداد کالاهای صادراتی ایران افزایش‌یافته، اما کمتر از روند جهانی بوده و رتبه ایران به‌لحاظ تعداد کالاهای صادراتی، تنزل یافته است.
در این گزارش آمده که بررسی شاخص نفوذ بازار نیز نشان می‌دهد که از نفوذ ایران در بازارهای صادراتی چهار محصول استراتژیک سنتی ایران یعنی خرما، فرش، زعفران و پسته کاسته شده است. درنهایت بررسی شاخص ماندگاری صادرات ایران نیز نشان می‌دهد که بخش زیادی از کالاهای صادراتی ایران از ماندگاری بالایی برخوردار نیستند. یعنی حسب مورد با افزایش نرخ ارز توجیه‌پذیری برای صادرات داشتند و مجدداً از فهرست اقلام صادراتی خارج شدند. در یک جمع‌بندی کلی می‌توان گفت؛ کشورهای کمتری طرف صادرات ایران بوده و کالاهای صادراتی ایران نیز یا بازارهای خود را از دست داده‌اند و یا اینکه نتوانستند در بازارهای جدید نفوذ کنند.
در ادامه نکات کلیدی توضیح داده شده است. کاهش سهم ایران از تجارت جهانی یکی از این محورها است که در توضیح آن آمده که ما شاهد عدم بهره‌مندی از مزایای تجارت خارجی هستیم. ایران پایین‌تر از متوسط جهانی در شاخص باز بودن اقتصاد قرار دارد و روند مشخصی به سمت بازتر شدن اقتصاد طی نمی‌کند.
در این گزارش به کاهش اثرگذاری در تجارت جهانی هم اشاره شده و آمده که تنوع شرکای صادراتی ایران از سال ۱۳۸۳ به شدت کاهش یافته است. همچنین فقدان برنامه‌ریزی برای صادرات وجود دارد. حدود ۴۳ درصد از کالاهای صادراتی ایران زیر ۵ سال به طور مستمر صادرات داشته‌اند.
در این گزارش به تمرکز بیش از حد بر چند بازار محدود هم اشاره شده که بر این اساس بیشترین بهره‌گیری از پتانسیل صادراتی برای ایران با عراق و سپس چین رخ داده است.
کاهش تنوع کالاهای صادراتی یکی دیگر از محورها است. بر این اساس تعداد اقلام صادراتی ایران افزایش اندکی داشته که کمتر از افزایش جهانی بوده و رتبه ایران در بین کشورهای جهان بدتر شده است.
در ادامه گزارش راهکارهای بین‌المللی پیشنهاد شده است. پیگیری جدی عضویت در سازمان تجارت جهانی و سایر پیمان‌های منطقه‌ای و توسعه دیپلماسی اقتصادی
استفاده از مکانیسم‌های مالی جایگزین برای تسهیل مبادلات و انعقاد و تقویت موافقت‌نامه‌های تجاری منطقه‌ای با کشورهای همسایه و شرکای تجاری مهم از جمله این راهکارها است.
در بخش راهکار نظارتی هم توضیح داده شده که نظارت بر اجرای صحیح موافقت‌نامه‌ها و رفع موانع احتمالی برای گسترش تجارت با این کشورها باید مورد توجه قرار گیرد.
در زمینه راهکارهای داخلی هم پیشنهاداتی مطرح شده است. ایجاد ثبات در سیاست‌های ارزی، اصلاح مقررات دست‌وپاگیر تجاری، توسعه زیرساخت‌های لجستیک و ترانزیت، حمایت هدفمند از صنایع دارای پتانسیل صادراتیو ایجاد پیوند بین سیاست‌های صنعتی و تجاری از جمله پیشنهادات این گزارش است.
متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید.
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.