دفتر مطالعات فرهنگ و آموزش در گزارش «کارکرد اجتماعی نهاد دین در ایران امروز؛ ۶. تجربه‌کاوی مساجد موفق در زمینه تأمین مالی غیردولتی نهاد مسجد» آورده که از چالش‌های سیاستگذاری مسجد در ایران، حدود مداخله دولت در امور آن است. گروهی به‌دلیل کاهش اقبال مردم به وقف یا ناتوانی آنها در اداره نهاد مسجد، گستره مداخله دولت را به تأمین مالی مساجد نیز تعمیم می‌دهند. در مقابل، عده‌ای با استناد به ضرورت استقلال نهاد دین، مخالف هرگونه مداخله دولت در امور مساجد هستند.
در این گزارش تصریح شد تا با تجربه‌کاوی مساجد موفق در زمینه تأمین مالی غیردولتی، ضمن ارائه الگوهای موفق در شرایط موجود، راهی میانه در پیش گرفته و امکان‌های مداخله دولت در زمینه تأمین مالی مساجد را به‌گونه‌ای صورت‌بندی کند که تأمین مالی غیردولتی رکن اصلی پاسخ‌گویی به نیازهای اقتصادی مساجد تلقی شده و درعین‌حال، دولت بتواند با اتخاذ تصمیمات سیاستی به‌جا، اولاً، چالش‌های مساجد را برطرف و ثانیاً، در جایگاه حمایتی خود سیاستگذاری کند.
در یافته های این گزارش مرکز پژوهش ها آمده که سه شیوه اصلی تأمین مالی غیردولتی مساجد عبارت‌اند از: کسب منفعت از املاک و رقبات مساجد، کمک‌های مردمی و ارائه خدمات. «چالش‌های اخذ شناسه ملی»، «وابستگی درآمد مسجد به عملکرد متولی یا سازمان اوقاف»، «اجرا نشدن قوانین حامی مسجد» و «کمشدن استقبال مردمی به انجام نیکوکاری باواسطه» به‌عنوان اهم آسیب‌های تأمین مالی غیردولتی شناسایی شده‌اند؛ لذا «اصلاح فرایندهای اخذ شناسه ملی»؛ «الگوسازی از مساجد موفق با برنامه‌هایی مانند رویداد مساجد برتر تأمین مالی غیردولتی در روز جهانی مسجد»؛ «نظارت بر بند «ج» ماده (۷۵) قانون برنامه هفتم با موضوع تدوین طرح احیای موقوفات» و «عملیاتی‌سازی تبصره «۱» بند «ت» ماده (۷۶) قانون برنامه هفتم با موضوع ارائه خدمات دستگاه‌های اجرایی از طریق مساجد محلی» به‌عنوان پیشنهادهای قابل‌توجه، مطرح هستند.
در یافته های دیگر این گزارش نهاد پژوهشی آمده که آن چیزی که عامل موفقیت و اثرگذاری مساجد باشد، به‌گونه‌ای که کارکردهای فرهنگی و اجتماعی آن به چشم آمده و محقق شوند، در مرتبه اول اصل «مردمی بودن نهاد مسجد» و در مرتبه دوم «خودکفایی مالی» مساجد بوده است. یکی از مهم‌ترین نکات مورد تأکید کارگزاران مساجد، ضرورت حفظ استقلال آنان به‌ویژه در برابر دخالت‌های سازمانی و حاکمیتی در مدیریت مساجد بوده است. اضافه آنکه قریب به اکثر مساجد مورد بررسی، نه‌تنها در زمینه تأمین مالی به مردم تکیه داشتند، بلکه در برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی خود نیز از ظرفیت مردمی بهره می‌گرفتند. بنابراین «مردمی بودن» و «استقلال مالی» را باید به‌عنوان دو رکن اصلی تحقق کارکرد اجتماعی مسجد و محوریت یافتن آن در جامعه دانست.
در جمع بندی یافته های این گزارش بیان شده که اصلی‌ترین عامل مؤثر بر تأمین مالی غیردولتی مساجد، اعتبار مسجد و جلب اعتماد اجتماعی توسط مباشران مسجد است. این اعتبارکه می‌تواند برگرفته از سابقه تاریخی مسجد، شخصیت امام‌جماعت یا ناشی از برنامه‌ها و خدمات آن به اهالی محله باشد- ضمن افزایش کمک‌های مردمی و همچنین جلب توجه واقفان و خیران، می‌تواند در تقویت پیوند سه ضلع حاکمیت، نهاد مسجد و نهاد مردم و در یک کلام تقویت نقش حلقه میانی مسجد مؤثر باشد. ازاین‌رو، خدمات‌رسانی مسجد از میان سه شیوه تأمین مالی دیگر، نقش مؤثرتری را به‌طور‌کلی در جلب اعتماد اجتماعی و در نتیجه جذب منابع ایفا می‌کند.
متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.