دفتر مطالعات اقتصادی این مرکز در گزارش «درباره تحولات نظم اقتصاد بین الملل؛ مرداد و شهریور ۱۴۰۳» آورده که در این متن به بررسی تعدادی از یادداشت معتبر در زمینه تغییر نظم اقتصاد بین‌الملل پرداخته شده است.
مرکز پژوهش ها تاکید کرده که محتوای این گزارش‌ها لزوماً مورد تأیید این نهاد پژوهشی نیست.
در ادامه گزارش مقالاتی که مورد بررسی قرار گرفته ذکر شده و آمده که مقاله ای با عنوان «سقوط و زوال پترودلار (دلارهای نفتی)؟» به بررسی نقشی، که عربستان سعودی و سیستم پترودلار در حفظ هژمونی دلار آمریکا ایفا می‌کنند، پرداخته است. گزارش «چشم‌انداز اقتصادی جهان»، که توسط صندوق بین‌المللی پول (IMF) منتشر شده است، تحلیل می‌کند که چگونه تنش‌های ژئوپلیتیکی و سیاست‌های ملی‌گرایانه باعث تغییر در جریان سرمایه‌گذاری خارجی می‌شوند و بر اقتصاد جهانی به‌ویژه بر کشورهای درحال توسعه اثر می‌گذارد. ایوان ای. فیگنباوم استدلال می‌کند که برخلاف دوران جنگ سرد، که دو ابرقدرت قوانین را تعیین می‌کردند، اکنون آسیا پر از قدرت‌های بزرگ و توانمندی است که بدون توجه به واشنگتن یا پکن، قوانین متنوع و گاه متناقضی را در مسائل بازار و مقررات مؤثر بر تجارت تعیین می‌کنند.
در ادامه بیان شده که مقاله‌ای با عنوان «بلاتکلیفی چین بر سر واردات زمینی نفت خاورمیانه از طریق پاکستان» به بررسی برنامه‌های چین برای انتقال نفت و گاز خاورمیانه به استان سین‌کیانگ از طریق پاکستان می‌پردازد.
در توضیح مقالات دیگر مورد اسناد این گزارش هم ذکر شده که اسوار پراساد در مقاله‌ای با عنوان «دلار در اوج: چرا فروپاشی سلطه ارز ایالات متحده دشوارتر از همیشه است» به تحلیل جایگاه و سلطه دلار آمریکا به‌عنوان ارز اصلی بین‌المللی می‌پردازد. نویسنده با تحلیل فرصت‌ها و چالش‌های پیشِ روی دلار، توضیح می‌دهد که چرا این ارز باوجود ضعف‌های ساختاری و مشکلات اقتصادی در ایالات متحده، همچنان برتری خود را در صحنه جهانی حفظ کرده است.
در بخش یافته های کلیدی مطالب بیشتری از مقالات توضیح داده شده و آمده که کارلا نورلوف در مقاله‌ای با عنوان «سقوط و زوال پترودلار (دلارهای نفتی)؟» به بررسی احتمال تغییر در سیستم «پترودلار» و تأثیرات آن بر سلطه جهانی دلار آمریکا پرداخته است. نورلوف معتقد است که تغییر در نظام قیمت‌گذاری نفت به‌سادگی نمی‌تواند سلطه دلار را به‌طور کامل از بین ببرد؛ زیرا دلار همچنان در بازارهای مالی بین‌المللی جایگاه قدرتمندی دارد. او اشاره می‌کند که موقعیت دلار به عوامل مختلفی مانند نقش آن در تجارت جهانی، بدهی‌های خارجی و سیاست‌های پولی آمریکا وابسته است.
در ادامه این بخش گفته شده که بااین‌حال، تغییر رفتار کشورهای بزرگ تولیدکننده نفت مانند عربستان سعودی، ممکن است به‌تدریج شکاف‌هایی در این سیستم ایجاد کند. نویسنده بیان می‌کند که دلار آمریکا به‌عنوان ارز اصلی تجارت نفت، باعث تثبیت نقش آن در اقتصاد جهانی شده است. تعاملات رو‌به افزایش عربستان با چین و کشورهای دیگر ممکن است مسیر جدیدی برای قیمت‌گذاری نفت ایجاد کند. ازسوی دیگر به‌عنوان پیامد احتمالی، نویسنده این مسئله را در نظر می‌گیرد که تغییر در نظام پترودلار می‌تواند پیامدهایی مانند کاهش تقاضای جهانی برای دلار و افزایش نقش ارزهای جایگزین مانند یوان داشته باشد.
در توضیح مقاله بعدی بیان شده که صندوق بین‌المللی پول در آوریل سال ۲۰۲۳ گزارشی با عنوان «چشم‌انداز اقتصادی جهان» منتشر کرد که در فصل چهارم آن، جابین‌آن به‌همراه جمعی از نویسندگان در مقاله‌ای با عنوان «گسست ژئواکونومیک و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی» به بررسی تأثیرات تکه‌تکه شدن اقتصادی – جغرافیایی بر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی می‌پردازند و نشان می‌دهند که چگونه تنش‌های ژئوپلیتیکی و سیاست‌های ملی‌گرایانه باعث تغییر جریان‌های سرمایه‌گذاری بین‌المللی شده‌اند.
در ادامه ذکر شده که این پدیده، که با کاهش جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی و تمرکز آن در میان کشورهایی با هم‌پیمانی سیاسی مشخص همراه بوده، چالش‌های بزرگی را برای اقتصاد جهانی ایجاد کرده است. همچنین، نشان داده می‌شود که اگر کشورها تلاش کنند تا زنجیره‌های تأمین خود را براساس ترجیحات ژئوپلیتیکی بازطراحی کنند، خطرهای بیشتری برای اقتصاد جهانی ایجاد می‌شود.
در ادامه این گزارش آمده که ایوان ای. فیگنباوم، معاون مرکز مطالعات بنیاد صلح بین‌المللی کارنگی، در مقاله‌ای با عنوان «شوک جنگ سرد در آسیا؟ برای تجارت، هرکسی قوانین خود را می‌سازد» به بررسی تغییرات ساختاری در نظم اقتصادی و سیاسی آسیا می‌پردازد و چگونگی تأثیر این تغییرات بر کسب‌وکارها را تحلیل می‌کند. او بیان می‌کند که برخلاف دوران جنگ سرد، که در آن دو ابرقدرت اصلی، ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی، نظم جهانی را تعیین می‌کردند، اکنون در آسیا شرایط کاملاً متفاوتی حاکم است.
در این مقاله بیان شده که این منطقه مملو از قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی است که هرکدام به‌صورت مستقل درحال شکل‌دهی به قوانین و مقررات تجاری و اقتصادی‌اند. فیگنباوم به این موضوع اشاره دارد که آسیا اکنون به صحنه‌ای برای رقابت چندجانبه تبدیل شده است. در این میان، نه‌فقط چین و ایالات متحده، بلکه کشورهایی مانند ژاپن، هند، کره جنوبی و حتی بازیگران کوچک‌تر، نقش‌های مهمی در این فرایند ایفا می‌کنند. این وضعیت به معنای ظهور فضایی چند قطبی است که در آن هیچ قدرت واحدی نمی‌تواند به‌تنهایی همه‌چیز را تعیین کند.
مقاله دیگر مربوط به چین است. در توضیح این مقاله می خوانیم که سید‌فضل‌حیدر و اکبر نوتزای در مقاله‌ای با عنوان «بلاتکلیفی چین بر سر واردات زمینی نفت خاورمیانه از طریق پاکستان» به بررسی طرح‌های چین برای انتقال نفت و گاز خاورمیانه به استان سین‌کیانگ از طریق پاکستان می‌پردازد. این پروژه بلندپروازانه شامل لایروبی بندر گوادر، احداث پالایشگاهی در این بندر و ساخت خط لوله از مناطق مرتفع و چالش‌برانگیز پاکستان، به‌ویژه استان بلوچستان، است.نویسندگان اشاره می‌کنند که چین ۷۳ درصد از نفت مورد نیاز خود را وارد می‌کند و ۶۰ درصد از این واردات از خاورمیانه تأمین می‌شود؛ بنابراین، در پی یافتن مسیرهایی سریع‌تر و امن‌تر برای انتقال این منابع حیاتی است.
در توضیح بیشتر این مقاله گفته شده که در حال حاضر، ۸۰ درصد از واردات نفت چین از طریق تنگه مالاکا انجام می‌شود. به‌طوری که این مسیر در صورت بروز درگیری در دریای جنوبی چین یا تشدید تنش با نیروی دریایی ایالات متحده، ممکن است به‌سرعت دچار اختلال شود. ازاین‌رو این پروژه، باوجود اهمیت استراتژیکی که دارد، با چالش‌ها و موانع قابل توجهی روبه‌روست. استان بلوچستان پاکستان، که این طرح از آن عبور می‌کند، با ناآرامی‌های جدایی‌طلبانه و خشونت‌های فرقه‌ای دست‌به‌گریبان است. این مسئله روند توسعه بندر گوادر را به‌شدت کُند کرده است. افزون‌بر این، ساخت خط لوله‌ای که از رشته‌کوه‌های قره‌قروم عبور می‌کند، چالشی مهندسی و لجستیکی پیچیده به شمار می‌آید.
اسوار پراساد، استاد سیاست‌های تجاری بین‌المللی در دانشگاه کرنل، در تاریخ ۱۸ ژوئن ۲۰۲۴ در مقاله‌ای با عنوان «دلار در اوج: چرا فروپاشی سلطه ارز ایالات متحده دشوارتر از همیشه است» نوشته که در این مقاله جایگاه و سلطه دلار آمریکا را به‌عنوان ارز اصلی بین‌المللی تحلیل می‌کند. نویسنده در این مقاله به چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی دلار می‌پردازد و بیان می‌کند که چرا سلطه این ارز حتی باوجود تزلزل در برخی بنیادهای اقتصادی و سیاسی ایالات متحده همچنان حفظ شده است.دلار آمریکا همچنان جایگاه برتر خود را به‌عنوان ارز اصلی بین‌المللی حفظ کرده است. این ارز به‌دلیل مقبولیت گسترده، دسترسی آسان و اعتماد جهانی به بازارهای مالی ایالات متحده، نقش کلیدی در تجارت بین‌الملل، ذخایر ارزی بانک‌های مرکزی و سرمایه‌گذاری جهانی دارد.
در ادامه مطالب این بخش از گزارش بیان شده که رقبای احتمالی مانند یورو و رنمینبی چین نیز به‌دلیل مشکلات ساختاری و سیاستی، نتوانسته‌اند جایگاه دلار را تهدید کنند. مثلاً یورو از زمان بحران بدهی‌های اروپا در سال ۲۰۰۹ دچار افت شد و رنمینبی نیز به‌دلیل محدودیت‌های داخلی چین و عدم اعتماد جهانی به سیاست‌های اقتصادی پکن، نتوانسته اعتماد بین‌المللی را جلب کند. در نهایت، نویسنده نتیجه‌گیری می‌کند که سلطه دلار بیشتر به ضعف رقبا وابسته است تا قدرت ایالات متحده، و همین امر تضمین‌کننده موقعیت این ارز در آینده نزدیک خواهد بود.
متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید:
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.