دفتر مطالعات زیر بنایی این مرکز در گزارش «بررسی وضعیت آسیب‌پذیری ساختمان‌ها و زیرساخت‌ها در برابر مخاطرات طبیعی» آورده که امروزه با گسترش شهرنشینی و تمرکز جمعیت در مناطق شهری احتمال وقوع خسارت‌های گسترده ناشی از مخاطرات طبیعی مانند زلزله، سیل، آتش‌سوزی، فرونشست افزایش یافته است. این وضعیت به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه مانند ایران که از لحاظ جغرافیایی نیز در معرض تهدیدهای گسترده‌ای قرار دارد، بحرانی‌تر است.
در این گزارش تصریح شد که عوامل مختلفی از جمله مولفه‌های شهرسازی، مشخصات منطقه‌ای، وضعیت زیرساخت‌ها، سطح دسترسی و شرایط اجتماعی و اقتصادی به‌طور مستقیم در میزان آسیب‌پذیری شهرها تاثیرگذار هستند. بر اساس نتایج این پژوهش، ابعاد کالبدی، محیطی، زیرساختی و دسترسی به دلیل تأثیر مستقیم بر شدت و گستردگی آسیب ناشی از مخاطرات از اهمیت بیشتری برخوردارند. هر یک ابعاد آسیب‌پذیری دربرگیرنده زیرمعیارهایی هستند که برای سنجش دقیق‌تر میزان آسیب‌پذیری باید بررسی و امتیازدهی شوند.
در این گزارش بیان شد که به این ترتیب می‌توان ارزیابی کلی آسیب‌پذیری را با استفاده از روش‌های تحلیلی و وزن‌دهی انجام شده محقق کرد. این رویکرد امکان شناسایی دقیق‌تر نقاط ضعف شهری را فراهم کرده و به برنامه‌ریزان و مدیران شهری ابزارهای کاربردی برای طراحی و اجرای راهبردهای کاهش خطر و افزایش پایداری شهری ارائه می‌دهد. افزایش تاب‌آوری شهری منوط به شناسایی دقیق ابعاد مختلف آسیب‌پذیری، تدوین سیاست‌های عملیاتی و اتخاذ راهکارهای پیشگیرانه است. به‌این منظور مجموعه‌ای از راهکارهای پیشنهادی به منظورکاهش آسیب‌پذیری با هدف بهبود وضعیت مدیریت بحران و کاهش خسارات احتمالی ارائه شده است.
در یافته های این گزارش مرکز پژوهش ها آمده که تحلیل آسیب‌پذیری شهری به معنای ارزیابی میزان خسارت‌های وارده به جوامع، ساختمان‌ها و مناطق جغرافیایی در برابر بلایای طبیعی شامل پیش‌بینی شدت و میزان خسارت وارده به عناصر مختلف شهری در صورت وقوع حوادث با شدت مشخص می‌شود. فرآیند تحلیل آسیب‌پذیری با برآورد احتمال خسارت‌های جانی و مالی می‌تواند به ارائه راهکارهایی برای کاهش آسیب‌ها و کاهش اثرات منفی ناشی از سوانح طبیعی منجر شود. عواملی از جمله قرارگیری شهرها بر روی گسل‌های فعال، تمرکز جمعیتی بالا، عدم رعایت ضوابط و مقررات ساخت، گسترش ساخت‌وسازهای غیررمجاز و بلندمرتبه‌سازی‌های غیراصولی، آسیب‌پذیری شهری را تشدید می‌کنند. در عین حال، وجود فضاهای باز،مراکز خدمات امداد و نجات، زیرساخت‌های ارتباطی مناسب و آموزش‌های عمومی می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی به کاهش خسارات ناشی از سوانح و تسریع روند امدادرسانی اثربخش باشند.
در یافته های دیگر این گزارش آمده که زیرساخت شهری به معنای یک دارایی، سیستم یا بخشی از آن است که در یک منطقه شهری قرار دارد و برای حفظ عملکردهای حیاتی جامعه ازجمله بهداشت، ایمنی، امنیت، رفاه اقتصادی یا اجتماعی مردم ضروری است. ایجاد اختلال یا تخریب این زیرساخت‌ها می‌تواند تأثیرات چشم‌گیری بر عملکرد منطقه شهری داشته باشد. آسیب‌های محیط شهری را می‌توان بر اساس رفتار به دو دسته اصلی آسیب‌های سازه‌ای (شامل تخریب ابنیه، تأسیسات و زیرساخت‌های شهری با درجات مختلف) و آسیب‌های غیرسازه‌ای (شامل صدمات انسانی، محیطی و بهداشتی) تقسیم کرد. ارزیابی آسیب‌پذیری ساختمان‌های موجود در واقع یک نوع پیش‌بینی خسارت‌دیدگی آنها در مقابل رخدادهای احتمالی است.
در جمع بندی یافته های این گزارش آمده که برای درک بهتر آسیب‌پذیری شهری باید توجه کرد که این مسئله محدود به جنبه‌های کالبدی و فیزیکی نیست بلکه ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی سیاسی نیز نقش به‌سزایی دارند. به‌ویژه در کشورهای درحال توسعه جایی که بافت‌های شهری اغلب با چالش‌های اجتماعی و اقتصادی زیادی روبه‌رو هستند، آسیب‌پذیری نه تنها ناشی از مخاطرات طبیعی بلکه از ضعف زیرساخت‌ها و نهادهای مدیریتی نیز ناشی می‌شود. تحلیل جامع و دقیق آسیب‌پذیری، علاوه‌بر شناسایی این تهدیدات، بستر لازم برای طراحی و اجرای برنامه‌های مقاوم‌سازی، کاهش ریسک و بهبود تاب‌آوری شهری را فراهم می‌آورد و به ساخت شهرهایی امن‌تر و مقاوم‌تر در برابر بلایای طبیعی کمک می‌کند.کاهش آسیب‌پذیری در برابر این مخاطرات نیازمند رویکردی چندبعدی است که شامل برنامه‌ریزی دقیق، اصلاح و ارتقای قوانین، نظارت مستمر، آموزش عمومی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین باشد.
متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.