دفتر مطالعات زیربنایی در گزارش«استفاده از سازوکار انتقال حق توسعه (TDR) در مدیریت و برنامه‌‌‌‌‌ریزی توسعه شهری» آورده است که طرحهای توسعه شهری در ایران، طی شصت سال گذشته به‌مرور کارکرد مناسب اولیه در مواجهه با فرایندهای پیچیده توسعه شهری را تا حدی از دست داده که از جمله دلایل آن کم‌‌‌‌‌توجهی به حقوق مالکیت در فرایند طرح‌‌‌‌‌ریزی شهری و به‌طور خاص تعیین کاربری و تراکم است.
در این گزارش تصریح شده که این طرح‌‌‌‌‌ها سبب ایجاد خسارات ازیک‌سو و ارزش افزوده ازسوی دیگر برای مالکانی می‌‌‌‌‌شود که تحت تأثیر قواعد این طرح‌‌‌‌‌ها قرار می‌‌‌‌‌گیرند. انتقال حق توسعه، در پی ناکارآمدی طرحهای توسعه و در حفاظت از زمین‌‌‌‌‌های ارزشمند مطرح شد تا با ایجاد تعادل میان منافع عمومی و خصوصی، توسعه شهر را انتظام بخشد و در صورت تدوین برنامه انتقال حق توسعه در قالب طرحهای توسعه با ایجاد پیوند میان حقوق مالکیت و طرح و نیز با ایجاد تعامل میان توسعه و حفاظت، تحقق‌‌‌‌‌پذیری اهداف طرحهای شهری انجام پذیرد.
دراین گزارش بیان شده که تاکنون به‌دلیل فراهم نبودن بسترهای نهادی، قانونی و اجرایی مورد نیاز، این رویکرد نتوانسته است از حیطه نظری گذر کند و به عرصه عمل وارد شود. یکی از طرح‌‌‌‌‌هایی که در قالب این رویکرد مطرح است، طرح کلیدبه‌کلید بوده که قانونگذار در نوسازی بافت فرسوده بر آن تأکید کرده است. همچنین در بند «ث» تبصره «۱۱» قانون بودجه سال ۱۴۰۲ و نیز ماده (۵۲) برنامه هفتم پیشرفت با هدف تشویق ساکنان بافت فرسوده به مشارکت در نوسازی، به آن پرداخته شده است.
در ادامه این بخش گزارش ذکر شده که یکی از نارسایی‌‌‌‌‌های اساسی در زمینه توسعه شهرها در ایران، نبود شناخت و بهره‌‌‌‌‌گیری از سازوکارهای رایج علمی، نظریه‌‌‌‌‌های نوین و تجربیات کشورهای گوناگون، متناسب با شرایط زمانی و مقتضیات مکانی در زمینه برنامه‌‌‌‌‌ریزی و نظارت است. نبود شناخت و بهره‌‌‌‌‌گیری صحیح از روش‌‌‌‌‌های نظارت بر توسعه و نیز عدم امکان هماهنگی بین نظام نظارت و نظام برنامه‌‌‌‌‌ریزی، در نهایت منجر به تحقق نیافتن اهداف برنامه‌‌‌‌‌ریزی‌‌‌‌‌های در نظر گرفته شده در طرحهای توسعه و ناکارآمدی نظام هدایت و مدیریت توسعه شهری شده است.
در یافته های این گزارش آمده که مالکیت یکی از حقوق بنیادین و تعرض‌‌‌‌‌ناپذیر بشر به شمار رفته و درصورتیکه مصلحــت و خیــر عمومـــی اقتضـــا کنـــد، این حق می‌‌‌‌‌تواند محـــدود شود طرحهای توسعه شهری دارای حدودی از قانون هستند که می‌‌‌‌‌توانند با در نظر گرفتن منافع اجتماعی، محدودیت‌‌‌‌‌هایی را برای حقوق مالکیت به وجود آورند. بر این اساس، شاید بتوان گفت، درصورتیکه از ظرفیت‌‌‌‌‌های قانونی و حقوقی مالکیت در ایران به‌‌‌‌‌منظور تأمین منافع اجتماعی استفاده شود و به‌‌‌‌‌جای مقابله با حقوق مالکیت، با آن تعامل برقرار شود، می‌‌‌‌‌توان گام بلندی در راستای افزایش تحقق‌‌‌‌‌پذیری طرحهای توسعه شهری برداشت.
در جمع بندی یافته های این گزارش آمده که یکی از ابعاد انتقال حق توسعه حق مالکیت است، بنابراین می‌‌‌‌‌توان از این رویکرد در حل برخی از موارد مرتبط با این امر سود جست. کاربست مفهوم انتقال حق توسعه در چارچوب طرحهای توسعه شهری، روشی نوین برای حفاظت از عناصر طبیعی، بافت تاریخی و نیز ناکارآمد در شهرهاست و می‌‌‌‌‌تواند به اجرای موفق‌‌‌‌‌تر این طرح‌‌‌‌‌ها در ایران کمک کند که این مهم از طریق ایجاد ارتباط درونی بین ابزارها و اهداف توسعه رخ می‌‌‌‌‌دهد.
در این گزارش پیشنهاد شده که وزارت راه و شهرســازی و شــورای‌عالــی شهرســازی و معمــاری ایــران بــا توجــه به رسالت خود در این خصوص و استفاده از ظرفیت مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، مراکز علمی متعدد و مرتبط در سراسر استان‌‌‌‌‌های کشور و با توجه به دوره‌‌‌‌‌های پایــش و بازنگــری طرح‌‌‌‌‌ها، زمینه‌‌‌‌‌هایی برای مطالعات هدفمند پژوهشگران حوزه دانشگاه، با توجه به شناختی که از وضعیت این طرح‌‌‌‌‌ها و میزان تحقق‌‌‌‌‌پذیری آنها در دبیرخانه این شورا وجود دارد، فراهم کند و انتقال حق توسعه نیز در تهیه و اجرای طرحهای شهری و نیز تدوین مکانیسم‌های اجرایی شدن آن مدنظر قرار گیرد. بنابراین لزوم تعیین مناطق گیرنده و فرستنده انتقال حق توسعه در قالب طرحهای شهری امری حائز اهمیت است.
در ادامه پیشنهادات این گزارش آمده که پیاده سازی رویکرد انتقال حق توسعه با توجه به وجود موانع نهادی بسیار، نیازمند برنامه‌‌‌‌‌ای درازمدت و هدفمند است و موفقیت در دستیابی به این مهم، در گرو بسترسازی و تأمین زیرساخت‌‌‌‌‌های نهادی پیش از اجرای برنامه‌‌‌‌‌های انتقال حق توسعه است که برای رسیدن به آن، لزوم آموزش در میان تمامی ذینفعان احساس می‌‌‌‌‌شود. لازمه موفقیت و پیشبرد اهداف این طرح‌‌‌‌‌ها شناسایی صحیح نواحی ارسال و دریافت و ایجاد ارتباط مناسب بین این مناطق، نظارت قوی نهادهای محلی، تقویت مشارکت مردم در طرح و ایجاد انگیزه بین مالکان و سازندگان است.
متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.