دفتر مطالعات حکمرانی این مرکز در گزارش «نقشه‌راه پیشنهادی هوشمندسازی و مردمی‌سازی مجلس شورای اسلامی» آورده که تحول و تعالی نظام قانونگذاری از ضروریات مهم و اساسی نظام حکمرانی کشور است. درحال‌حاضر یکی از مسیرهای اصلی تحول مجلس شورای اسلامی که نماد مردم‌سالاری دینی بوده، تقویت و نظام‌مند ساختن مشارکت مردمی جهت ارتقای کارکردهای قانونگذاری، نظارت و بودجه‌‌ریزی است.
در ادامه این گزارش تصریح شده که این مشارکت‌دهی علاوه‌بر تسهیل و ارتقای مقبولیت تصمیمات، پیش‌بینی بازخوردهای اجتماعی و دستیابی به راهکارهای عملیاتی، زمینه‌ساز کارآمدسازی نظام حکمرانی و رشد شهروندان خواهد شد. مجالس قانونگذاری به‌عنوان یکی از ارکان مهم کشورداری به‌رغم اینکه نماینده مردم و شهروندان هستند، لازم است از این ظرفیت عظیم مردمی و نخبگانی استفاده کنند و قانونگذاری و نظارت را با استفاده حداکثری از خرد جمعی انجام دهند. با توجه به اهمیت این مسئله، در گزارش حاضر تلاش می‌شود نقشه راهی برای هوشمندسازی و مردمی‌سازی مجلس شورای اسلامی ارائه شود.
در ادامه تصریح شده که این گزارش برمبنای تقسیم‌بندی سطوح مشارکت شهروندان به چهار سطح (آگاه‌سازی، مشورت‌گیری، درگیرسازی و تفویض امور) و عرصه‌های مشارکت شهروندان به پنج عرصه (مسئله‌یابی و اولویت‌بندی، تدوین و شکل‌گیری قوانین، ارزشیابی مصوبات، نظارت بر اجرای قوانین، مطالبه‌گری و تقویت کارکرد نمایندگی)، در هر عرصه و سطح مشارکت، اقدامات، بستر پیشنهادی جهت انجام این اقدامات و تقسیم‌کار نهادی و سازمانی در به‌کارگیری این بستر را بیان کرده است. پیاده‌سازی چارچوب پیشنهادی منجر به این می‌شود که استفاده حداکثری و نظام‌مند از ظرفیت‌های مردمی و نخبگانی در جهت ارتقا و تحول نظام قانونگذاری کشور صورت پذیرد و در عمل منجر به کارآمدی مجلس شورای اسلامی شود.
در بخش یافته های کلیدی این گزارش هم آمده که در اهمیت توجه به مسئله ارتقای مشارکت شهروندی و هوشمندسازی مجلس، این نکته شایان ذکر است که شهروندان شفافیت را به‌صورت ویژه و خاص از مجلس شورای اسلامی مطالبه داشته‌اند. نتیجه این مطالبه عمومی تصویب قانون «شفافیت قوای سه‌گانه، دستگاه‌های اجرایی و سایر نهادها» بوده است که خود می‌تواند نقش مهمی در تحول و ارتقای نظام حکمرانی کشور و به‌طور خاص مجلس شورای اسلامی داشته باشد. با این‌حال استفاده از بسترها و زیرساخت‌های ایجاد شده در فضای مجازی در ارتقای فرایند مشارکت شهروندی و هوشمندسازی مجلس، مغفول مانده است.
در این گزارش ذکر شده که یکی از ابتکارات مجلس شورای اسلامی در راستای مردمی‌سازی و هوشمندسازی، راه‌اندازی «سامانه پارلمان مجازی ایران» بوده است. سامانه پارلمان مجازی، قابلیت ارائه نظرات شهروندان درخصوص مواد طرح‌های پیشنهادی را به شکلی ابتدایی فراهم کرده بود که درحال‌حاضر از دسترس خارج شده است. در مجلس یازدهم نیز، جمع‌سپاری قوانین در سایت مجلس شورای اسلامی ادامه پیدا کرد که این تجربه نیز نیازمند بررسی دقیق‌تر و آسیب‌شناسانه است. گزارش حاضر ضمن مروری سیاستی و آسیب‌شناسانه بر اقدامات انجام شده، نقشه راهی در قالب یک چارچوب برای هوشمندسازی و مردمی‌سازی مجلس شورای اسلامی به‌عنوان یک مسیر اصلی و اساسی تحولی ارائه می‌دهد.
پیشنهاد راهکارهای تقنینی و نظارتی هم بخش دیگر این گزارش است. در این بخش توضیح داده شده که چارچوب پیشنهادی شامل پیشنهادهایی در سطوح مختلف مشارکت ازجمله شفافیت و اطلاع‌رسانی، مشورت‌گیری، همکاری و درگیرسازی و توانمندسازی و تفویض امور به شهروندان است. این سطوح مشارکت در مراحل مختلف تقنین ازجمله مسئله‌یابی، اولویت‌بندی و دستور کارگذاری، صورت‌‌‌بندی و شکل‌گیری قوانین، ارزشیابی و نظارت بر اجرای قوانین و موارد متعدد دیگر مرتبط با کارکرد نمایندگی است.
در این گزارش آمده که ابتدایی‌‌‌‌ترین سطح مردمی‌سازی و هوشمندسازی نظام پارلمانی کشور، شفافیت و آگاه‌سازی مردم از اقدامات تقنینی و نظارتی مجلس شورای اسلامی است. در این راستا لازم است که سامانه شفافیت مجلس شورای اسلامی ایجاد شود. با توجه به «قانون شفافیت قوای سه‌گانه، دستگاه‌های اجرایی و سایر نهادها» لازم است کلیه مشروح مذاکرات صحن علنی مجلس، کمیسیون‌های تخصصی، آرای نمایندگان، سؤالات و تذکرات نمایندگان، مشروح مذاکرات تحقیق و تفحص‌ها، با درنظر داشت ملاحظات و مصالح خاص که با طی فرآیندی شفاف قابل مستثنی کردن باشد، شفاف شود. در این سامانه باید با بهره‌مندی از دانش روز حوزه فناوری اطلاعات تمامی اطلاعات به‌صورت شفاف و خوانا در اختیار شهروندان قرار بگیرد.
در گزارش این نهاد پژوهشی تصریح شده که موضوع دیگر، این است که یک راه ارتباطی برای تمامی مردم سراسر کشور با مجلس شورای اسلامی و نمایندگان باید برقرار شود تا با تماس با آن مشکلات و مسائل را به گوش نمایندگان مجلس شورای اسلامی برسانند. این مسائل و مشکلات می‌تواند ملی باشد یا ناظر به حوزه انتخابیه خاصی باشد. بدین منظور پیشنهاد می‌شود که «سامانه مشارکت در مسئله‌یابی» با ارتباط با دفتر نماینده ایجاد شود تا مشکلات و چالش‌های ملی و محلی از دید شهروندان با همراهی دفتر نماینده استخراج شود و با صورت‌‌‌بندی و ساختاربندی آن بتوان، اقدامات قانونی یا نظارتی مناسب را در نظر گرفت.
در ادامه این گزارش تصریح شده که دریافت نظرات مردم و نخبگان برای ارتقای قانونگذاری یکی دیگر از موضوعات مهمی است که در بند «۹» سیاست‌های کلی نظام قانونگذاری نیز مورد تأکید قرار گرفته است. در این راستا پیشنهاد می‌شود که «سامانه مشارکت شهروندی در قانونگذاری» برای دریافت نظرات خبرگان و متخصصان و ذی‌نفعان مختلف با راهبری تخصصی مرکز پژوهش‌های مجلس، طراحی و به‌صورت شفاف فرایند بررسی نظرات توسط مجلس شورای اسلامی یا کمیسیون‌های مجلس مشخص شود.
در بخش دیگر پیشنهادات این گزارش عنوان شده که ارتباط نمایندگان با مردم نیز درحال‌حاضر به‌صورت خودجوش توسط نمایندگان مجلس صورت می‌گیرد. درحالی‌که می‌توان با بهره‌گیری از ظرفیت‌های فناورانه موجود این مهم را که یکی از وظایف مهم مجلس شورای اسلامی است، سامان داد. در این راستا پیشنهاد می‌شود «سامانه ارتباط مردمی با نمایندگان» راه‌اندازی شود. این سامانه می‌تواند انبوه مطالبات مردمی از نمایندگان و همچنین کمک مجلس به سامان‌دهی آنها را برای دریافت و صدور هرگونه‌نامه یا توصیه‌نامه را انجام داد.
در این گزارش آمده که در حوزه مردمی‌سازی نظارت مجلس شورای اسلامی نیز لازم است که به‌صورت تخصصی از ظرفیت‌های مردمی و نخبگانی کشور استفاده شود. بی‌شک لازم است که یک تحول عظیم در عرصه نظارتی مجلس شورای اسلامی صورت بگیرد. در این راستا پیشنهاد می‌شود که «سامانه نظارت عمومی یکپارچه مردمی» با کارویژه‌های متعدد و متنوع نظارتی برای دریافت نظرات مردم و کارشناسان برای اجرای بهتر قوانین راه‌اندازی شود.
در آخرین بخش پیشنهادات این گزارش آمده که در پایان شایان ذکر است که طراحی محتوایی و فرآیندی هر کدام از این سامانه‌ها نیازمند کار محتوایی و گزارشی مستقل و دقیق است و این گزارش صرفا به بیان کلیات و نقشه راه پرداخته است. ضمنا در کنار ایجاد سامانه‌های مشارکت عمومی، ضروری است پیوست فرهنگی و رسانه‌ای مناسب از جمله گزارش ویژگی‌ها و جزئیات عملکردی سامانه‌ها، ایجاد مشوق‌هایی برای مشارکت عمومی، بهره‌برداری مرحله به مرحله از سامانه‌ها به‌همراه گزارش‌های رسانه‌ای از خروجی هرکدام از مراحل رونمایی شده، ایجاد رابط‌های کاربری جذاب و متنوع، ایجاد ظرفیت بازخورددهی و قابلیت رهگیری پیشنهادها و نظرات و… باشد.
متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید:
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.