دفتر مطالعات اجتماعی این مرکز در گزارشی با عنوان «درس‌آموخته‌های اجتماعی از دنیاگیری کووید۱۹بر اساس تحلیل کلان‌داده‌ها» آورده است که اعتمادبهنفس ملی را می‌توان «شناختِ ارزش‌گذارانه جامعه از خود با برجسته کردن برخی تمایزها نسبت به دیگر ملّت‌ها» دانست. مثلاً ملتی که خود را به دلیل قدرتمندی، دانشمندی، اخلاق‌مداری، منظم بودن و… ممتاز می‌داند دارای اعتمادبهنفس است. در دوره دنیاگیری کووید۱۹، دانشمندان ایرانی توانستند با ساخت واکسن کووید۱۹، یک افتخار بیافرینند و از این جهت زمینه رشد اعتمادبهنفس ملی فراهم شد.
این گزارش بیان می‌کند که بااین‌حال به نظر می‌رسد این اختراع و پیشرفت غرورآفرین نتوانسته آنچنان که شایسته است به افزایش اعتمادبهنفس ملی منجر شود. در این گزارش تلاش می‌شود موانع این موضوع بررسی نموده، و راهکارهایی را به مجلس شورای اسلامی پیشنهاد کند تا در رخدادهای مشابه، اثرگذاری بیشتری در افزایش اعتمادبهنفس ملی داشته باشد.
این گزارش براساس تحلیل داده‌های کلان در توییتر و اینستاگرام در سه مقطع (دی۱۳۹۹، مرداد۱۴۰۰ و مهر۱۴۰۰) مطرح می‌کند که سیاسی شدن واکسن اصلی‌ترین عامل بود که مانع از تبدیل افتخار تولید واکسن ملی به اعتمادبهنفس ملی شد. کاربران برانداز، موضوع واکسن را به شکل‌های مختلف سیاسی جلوه می‌دادند و در نتیجه مجالی برای افکار عمومی باقی نماند که ماهیت فناورانه ساخت واکسن را درک کنند. بحران همه‌گیری کووید۱۹ دوباره یادآوری کرد که در حوزه رسانه بسیار کم‌کاری شده است. در غیاب رسانه حرفه‌ای و مؤثر، ساخت واکسن کووید۱۹ نه تنها یک فرصت و افتخار تلقی نمی‌شد، بلکه متأسفانه تبدیل به یک نقطه ضعف و عامل سرزنش شرکت‌های سازنده واکسن شد.
این گزارش ادامه می‌دهد که یکی از مؤثرترین دروغ‌ها برای سیاسی شدن واکسن، تحریف موضوع ممنوعیت خرید واکسن از سه کشور غربی(آمریکا، انگلیس و فرانسه) به «ممنوعیت کلی خرید واکسن خارجی» بود. کاربران برانداز، با ترویج این دروغ، افکار عمومی را نگران کردند. نتیجه باور چنین دروغی این بود که ۱۰درصد از محتواهای توییتر و ایسنتاگرام که به موضوع کووید۱۹ مربوط می‌شدند، در دیماه ۱۳۹۹ «درخواست خرید واکسن خارجی» را مطرح می‌کردند. درحالی‌که بدون این درخواست هم دولت در تلاش بود که با عبور از تحریم‌ها واکسن خریداری کند. به علاوه رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند که دولت برای خرید واکسن از منابع معتبر اقدام کند.
این گزارش بیان می‌کند که یکی دیگر از دروغ‌های مؤثر در سیاسی شدن موضوع واکسن این بود که ممنوعیت خرید واکسن از سه کشور غربی را ناشی از «اختلافات سیاسی» جلوه می‌دادند. کاربران برانداز و معاند، با ترویج این دروغ درصدد القای این مطلب بودند که جمهوری اسلامی، سلامت مردم را قربانی مسائل سیاسی می‌کند. متأسفانه به دلیل کوتاهی مسئولان ذی‌ربط، این برداشت غلط و نادرست نیز در افکار عمومی رواج پیدا کرد.
این گزارش ادامه می‌دهد که در دوره اوج تلفات بیماری کووید۱۹، از میان محتواهای تولید شده مرتبط با این بیماری، ۵۸درصد از محتواها در توییتر و ۴۶درصد از محتواهای اینستاگرام معطوف به ترویج این گزاره بودند که عوامل سیاسی باعث ممنوعیت خرید واکسن و افزایش تلفات شده است. در حالی‌که رهبر انقلاب اسلامی تأکید داشتند که برای حفظ سلامتی مردم نباید از کشورهای بدسابقه واکسن خریداری کرد.. بنابراین این ارزیابی غلط در فضای مجازی غلبه پیدا کرد که نخریدن واکسن از سه کشور غربی، نه به دلیل نگرانی از به خطر افتادن سلامت مردم، بلکه ناشی از غرب‌ستیزی است.
در این گزارش آمده است که در فضای سنگین سیاسی، «تحسین اراده ملی در ساخت واکسن داخلی» خط روایی کمرنگی داشت. در بین محتواهای مرتبط با بیماری کووید۱۹ فقط ۲ درصد محتوای توییتر و ۷درصد محتوای اینستاگرام به این موضوع اختصاص پیدا کرده بود. مشخص است که این جریان کمرنگ، قادر نیست اعتمادبهنفس ملی را ایجاد کند. در اینجا نیز ضعف و قصور رسانه‌ای آشکار است. سازمان‌های مرتبط با بیماری کووید۱۹، نتوانستند جریان رسانه‌ای مؤثری برای جلب اعتماد افکار عمومی در زمینه ساخت واکسن، ایجاد کنند.
این گزارش بیان می‌کند که در بستر فضای مجازی، نقش تحریم‌های ظالمانه آمریکا در دور کردن دسترسی مردم ایران به واکسن کووید۱۹ مورد غفلت قرار گرفت. در مرداد ۱۴۰۰، صرفاً ۷ درصد محتواهای تولیدشده در توییتر با موضوع کووید۱۹، ایالات متحده را عامل اصلی افزایش تلفات در ایران معرفی می‌کردند. این یعنی آمریکا به خوبی توانسته بود خود را پنهان کند و مانع از آگاهی افکار عمومی ایران از نقش مخرب این کشور در افزایش تلفات شود.
این گزارش توضیح می‌دهد که آمریکا تا اردیبهشت۱۴۰۰ (می۲۰۲۱) حدود یک‌درصد از واکسن‌های فایزر را صادر کرده بود و اصولاً دولت ترامپ تا اردیبهشت۱۴۰۰، صادرات واکسن به خارج از آمریکا را ممنوع کرده بود. به علاوه این کشور با تحریم‌های پی‌درپی، باعث شده بود که واردات و ساخت واکسن و نیز دسترسی به تجهیزات درمانی با مشکل جدی مواجه شود. این جنایت‌ها و ظلم‌های آشکار در فضای مجازی بازتاب جدی پیدا نکرد.
در این گزارش مطرح می‌شود که مجلس شورای اسلامی با استفاده از ابزارهای نظارتی می‌توانست با ورود مناسب و به‌موقع بسیاری از موانع تبدیل شدن تولید واکسن داخلی به ابزاری برای افزایش اعتمادبهنفس ملی را برطرف کند. این موارد عبارتند از: بازخواست به‌موقع از مسئولین مربوط، مراقبت از شأن علمی حکمرانی و ممانعت از غلبه سیاست‌زدگی و منافع جناحی، تعیین سخنگوی واحد و مورد اعتماد جامعه در هنگامه بحران، تحقیق و تفحص از سازمان‌های مرتبط، تشکیل کمیسیون ویژه واکسن در مجلس شورای اسلامی و برگزاری جلسات علنی، پیگیری حقوق عمومی مردم از طریق مجامع بین‌المللی.
این گزارش خاطرنشان می‌کند که مواردی که بیان شده است در زمان همه‌گیری بیماری کووید۱۹ می‌توانست به کار گرفته شود تا از سیاسی شدن موضوع واکسن جلوگیری کند و زمینه را برای افزایش اعتمادبهنفس ملی ناشی از تولید افتخارآمیز واکسن کووید۱۹ فراهم کند. در رخدادهای مشابه لازم است به این ظرفیت‌ها توجه شود تا اعتمادبهنفس ملی آسیب ندیده و بستر برای افزایش امید و اعتماد مردم فراهم شود.
متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.