دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان «آسیب‌شناسی سیاست‌ها و مقررات بازار کار ایران ۱. سیاستهای مداخله فعال در بازار کار» آورده است که مشکلات سمت عرضه و تقاضای بازار کار ایران و چالش‌های مزمن موجود در بازار کار، نبود وحدت رویه و الگویی مشخص برای سیاستگذاری در بازار کار را نشان‌می‌دهد به‌طوری‌که در بسیاری از موارد سیاستهای اتخاذ شده در تقابل با یکدیگر بوده و هدف مد نظر محقق نشده است.
این گزارش بیان می‌کند که برای طراحی یک الگوی جامع برای سیاستگذاری در بازار کار ایران چارچوب مایلز به‌عنوان خط مشی بانک‌جهانی، محور کار قرار می‌گیرد و چارچوب سیاستگذاری در بازار کار در چند بخش سیاستهای اقتصاد کلان و بهبود محیط کسب و کار، سیاستهای فعال بازار کار، نهادهای بازار کار، تأمین اجتماعی تقسیم بندی می‌شود. هدف اصلی در طراحی این الگو، گردآوری مجموعه سیاستهای جامع و سازگار برای افزایش کمیت و کیفیت اشتغال‌زایی اقتصاد ایران طی سال‌های آتی است.
این گزارش مطرح می‌کند که سیاستهای فعال بازار کار شامل برنامه‌هایی برای هر دو سمت عرضه و تقاضای نیروی کار است و این برنامه‌ها شامل مداخلاتی در زمینه‌ی ایجاد انگیزه برای حفظ شغل، انگیزه برای ایجاد شغل، ایجاد انگیزه برای جستجوی شغل و تقویت سرمایه انسانی و بهبود جورسازی در بازار کار است. مراحل اجرای این سیاست‌ها شامل: شناسایی جمعیت هدف و شناخت قیدهای پیش‌روی آنها برای اشتغال؛ انتخاب مداخله‌های مرتبط با قیدها بر مبنای تجربه جهانی؛ انطباق مداخله‌های انتخابی با توجه به عوامل منطقه‌ای و مختص به گروه هدف و در نهایت ارزیابی عملکرد است.
این گزارش توضیح می‌دهد بررسی تجارب کشورها در اجرای سیاستهای فعال بازار کار نشان‌می‌دهد که نه‌تنها کل منابع هزینه شده برای اجرای سیاستهای فعال از کشور به کشور دیگر متفاوت است بلکه توزیع مخارج صرف شده در سیاستهای فعال بازار کار به تفکیک هر برنامه در هر کشور نیز متفاوت است. همچنین در هر کشور، تنوع و ترکیب برنامه‌های سیاست فعال بر حسب انگیزه و اهداف دولت‌ها (ایجاد اشتغال و یا مقابله با فقر) و تفاوت در ساختار نهادی و اجرایی موجود، متفاوت است.
این گزارش ادامه می‌دهد که شواهدی که از ارزیابی عملکرد اجرای این سیاست در بسیاری از کشورها به‌دست می‌آید نشان‌می‌دهد که برای بهتر اجرا شدن این سیاست‌ها لازم است این برنامه‌ها مقرون به صرفه باشند، از تجارب کشورهای مشابه استفاده شود و میزان اثر بخشی اجرای برنامه در هر مرحله ارزیابی و عوامل مؤثر احصا شود. در فرایند اجرای این سیاست‌ها می‌بایست نحوه استمرار، توالی و یا جایگزینی برنامه‌ها با دقت‌نظر مورد توجه قرار گیرد. جامعیت و قابلیت اجرای برنامه‌ها در شرایط عادی و بحران، سازگاری با تغییرات آب و هوایی، شوک‌های احتمالی (تجربه اجرای این سیاست در شرایط کرونا) و یا چالش‌های اجتماعی نکته مهم دیگر که می‌بایست در اجرا مورد توجه قرار گیرد. همچنین ایجاد زیرساخت‌های فنی و امکان جمع‌آوری، تبادل و استفاده از داده‌ها برای همه ذی‌نفعان (کارگران و بخش خصوصی) و نهادهای درگیر هم‌بر فرآیند اجرا بسیار مؤثر است و تعیین سهم مشخصی از اعتبارات و منابع مالی پایدار برای اجرای این برنامه‌ها، ضرورت دارد.
این گزارش با مرور سوابق اجرای سیاستهای فعال در ایران، بیان می‌کند که که همانند سایر کشورها، ترکیبات مختلفی از برنامه‌های سیاست فعال بازار کار تاکنون اجرا و یا معرفی شده‌است از جمله پیاده‌سازی الگوی توسعه مشاغل خانگی، تأمین مالی خرد، طرح کارورزی دانش‌آموختگان دانشگاهی، طرح مهارت آموزی در محیط کار واقعی، یارانه دستمزد و مشوق‌های بیمه‌ای، راه اندازی سامانه ملی اطلاعات اشتغال و کسب‌وکار، سامانه رصد و سامانه تک. اما عدم اثر بخشی اجرای این سیاست‌ها در چالش‌های مزمن در بازار کار ایران (عدم تطابق شغلی، سهم بالای اشتغال غیر رسمی و ناپایدار، نرخ بالای بیکاری قشر تحصیل‌کرده و زنان، عدم توازن منطقه‌ای و سونامی شاغلین فقیر) کاملاً مستتر است.
این گزارش ادامه می‌دهد که درحالیکه آسیب شناسی رویکرد کلی اجرای سیاستهای فعال بازار کار در ایران نشان‌می‌دهد علاوه بر اینکه اجرای این سیاست‌ها در اولویت برنامه‌های اجرایی دولت‌ها نیست، در سال‌هایی هم که به اجرای این سیاست‌ها اشاره‌ای شده‌است، به‌دلیل فقدان زیرساخت‌های فنی و مالی، فقدان اسناد پشتیبان و مستندات علمی، عدم توجه به مشارکت جمعی و نظر همه ذی‌نفعان، عدم پیش بینی انعطاف در برنامه‌ها، عدم پیش بینی ساختار نظارت و پایش، عملکرد مؤثری نداشته‌است.
این گزارش در پایان پیشنهاد می‌کند که اجرای سیاست های فعال بازار کار به صورت یک بسته ترکیبی در کنار سایر سیاستهای اقتصادی دولت قرار گیرد و سالانه سهم مشخصی از اعتبارات و منابع مالی قابل تحقق برای اجرای آن در نظر گرفته شود. این امر مستلزم طراحی یک الگوی جامع از سیاستهای فعال بازار کار در ایران است.
متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.