دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان «بررسی نظام آمارهای گردشگری کشور و ارائه پیشنهادات سیاستی» آورده است که تصمیم‌گیری مطلوب در ابعاد خرد و کلان هر حوزه‌ای نیازمند دسترسی هرچه بیشتر به داده‌ها و آمارهای مربوط به آن حوزه است. حوزه گردشگری نیز از این قاعده مستثنا نیست. علاوه‌بر این بخش گردشگری، با حوزه‌های بسیاری ازجمله امنیت، فرهنگ و اقتصاد در تعامل است. ازاین‌رو هرگونه سیاستگذاری و تصمیم‌گیری در موضوع گردشگری، مستلزم پیش‌‌‌بینی آثار فرهنگی، اقتصادی و امنیتی آن است.
این گزارش بیان می‌کند که این موضوع بدون دسترسی به اطلاعات و آمارهای مربوط به این حوزه امکان‌پذیر نیست. در ایران، به‌رغم سابقه دیرینه در موضوع گردشگری و فعالیت چندین دهه کسب‌وکارهای مربوط به این حوزه، هیچ نظام آماری منسجم، یکپارچه و به روز شده‌ای از وضعیت آن تهیه و منتشر نمی‌شود. عدم شکل‌گیری نظام مذکور، به‌طورکلی ریشه در این دارد که طی سالیان گذشته نگاشت نهادی منسجم، یکپارچه و هماهنگی درباره این موضوع صورت نگرفته است. به‌عبارت‌دیگر وظایف هریک از نهادهای مرتبط با موضوع آمارهای گردشگری به‌طور دقیق و رسمی تعیین نشده است.
این گزارش توضیح می‌دهد که تنها داده‌های قابل‌اعتماد پیمایشی ثبت شده از گردشگران توسط مرکز آمار ایران انجام می‌گیرد که علاوه‌بر اینکه محدود به فصل بهار است، صرفاً برای گردشگران ملی بوده و آمار گردشگران ورودی و خروجی کشور مغفول مانده است. همچنین شیوه گردآوری آمار در کشورهای مختلف، متفاوت است، اما اجماع نسبی در شیوه گردآوری داده وجود دارد. برای مثال، در بررسی صورت گرفته از ۲۲ کشور اروپایی که از سابقه آمار گردشگری بیشتری برخوردارند، نیمی از این کشورها از طریق مصاحبه رودررو (و پرسش‌نامه حضوری) اقدام به گردآوری آمارهای مربوط به‌طرف تقاضای گردشگری می‌کند و بیش از نیمی از کشورها از شیوه مصاحبه تلفنی استفاده می‌کنند. درحالی‌که صرفاً یک کشور از طریق پرسش‌نامه تحت‌وب و دو کشور به‌صورت پستی اقدام به تکمیل آن می‌کنند.
این گزارش ادامه می‌دهد که آمار مربوط به مشخصات هویتی مسافرین خارجی ورودی به کشور، به‌صورت ثبتی و سرشماری است که توسط نیروی انتظامی ثبت می‌شود و بدون هیچ‌گونه پیمایشی، تنها سرجمع برخی از آنها در اختیار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین ضعف‌های نظام آماری کشور درخصوص رفتار و تمایلات گردشگران در کشور است. چراکه معدود آماری که به‌صورت پیمایشی گردآوری و گزارش می‌شود نیز به ویژگی‌های سفر اختصاص دارد و ویژگی‌های گردشگر و نوع گردشگری ملاک آمارگیری‌های انجام شده نیست.
این گزارش بیان می‌کند که مطابق با بررسی‌های صورت گرفته، تا سال ۱۳۹۹، هیچ اطلاعات دقیقی از سهم گردشگران از کل مسافران ورودی ارائه نشده بود و کل مسافرین خارجی ورودی به‌عنوان گردشگر قلمداد می‌شدند. از سال ۱۳۹۹ تفکیک بین گردشگر و غیر گردشگر صورت گرفته است که هیچ توضیح مشخصی وجود ندارد که چگونه و با چه معیاری چنین تفکیکی انجام می‌شود؟ در سال ۱۳۹۹، میزان ۸۷.۳ درصد از مسافرین خارجی ورودی به کشور به‌عنوان گردشگر گزارش شده‌اند؛ درحالی‌که این نسبت برای سال ۱۴۰۰ به‌دلیل فراگیری ویروس کرونا به ۷۵.۲ درصد کاهش یافته است.
این گزارش مطرح می‌کند که نبود دفتر مجزا در زمینه «آمار و اطلاعات» و تلفیق آن با موضوع بودجه و برنامه‌ریزی باعث شده است موضوع بودجه‌ریزی در اولویت قرار گرفته شود و عملاً ضعف‌های آماری همچنان پابرجا بماند. با حذف دفتر آمار و اطلاعات پیشتر در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی وجود داشت، عملاً تشکیلات سازمان‌یافته‌ای درخصوص ثبت آمارهای مرتبط با مسیر، مقصد و تنوع مراجعه به جاذبه‌ها و.. وجود ندارد.
در این گزارش آمده است که باوجود تصویب الزام به تدوین و اجرای نظام جامع آماری و حساب‌های اقماری گردشگری در مصوبه شورای عالی میراث فرهنگی گردشگری در ۱۳۹۶.۰۳.۲۳ و مکلف‌سازی مرکز آمار ایران به همکاری با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در تهیه حساب‌های اقماری ذیل احکام فصل پنجم سند راهبردی مصوب ۱۳۹۰.۰۳.۲۳، تاکنون هیچ اطلاعاتی درخصوص حساب‌های اقماری در گردشگری در کشور به‌صورت رسمی منتشر نشده است.
این گزارش مطرح می‌کند که در راستای عملیاتی‌سازی بند «۱» تصویب‌نامه شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری کشور، مصوب ۱۳۹۶.۰۳.۲۳ مبنی‌بر تدوین و اجرای نظام جامع آماری و حساب‌های اقماری گردشگری و احکام ذیل فصل پنجم سند راهبردی توسعه گردشگری، مصوب ۱۳۹۹.۰۴.۲۹ مبنی‌بر احصا، جمع‌آوری داده و اطلاعات صنعت گردشگری و ارائه آن به دستگاه‌های ذی‌ربط در حوزه گردشگری، لازم است تا آیین‌نامه سامان‌دهی تولید و انتشار آمارهای تخصصی حوزه گردشگری جمهوری اسلامی ایران تهیه و جهت تصویب به هیئت‌وزیران ارسال شود.
متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.