لزوم ساماندهی پایه‌های مالیاتی/ رشد ۱۱۲ درصد درآمدهای مالیاتی نسبت به سال گذشته

پنجمین جلسه از سلسله نشست‌های تبیین برنامه هفتم پیشرفت با موضوع «الزامات افزایش درآمدهای مالیاتی مبتنی بر ماموریت‌های برنامه هفتم» توسط دفتر مطالعات بخش عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس، با حضور سید فرید موسوی، رییس کمیته مالیاتی کمیسیون اقتصادی مجلس، سیدمحمدهادی سبحانیان، رییس سازمان امور مالیاتی کشور، حسین رحمتی، معاون هماهنگی برنامه، بودجه و نظارت سازمان برنامه و بودجه و محمد وصال، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف، برگزار شد.

در این نشست محورهایی چون تبیین رویکردهای تحقق اهداف کمی مالیات در برنامه هفتم و بودجه سال ۱۴۰۴، ساماندهی و هدفمند کردن مخارج مالیاتی و هوشمندسازی نظام مالیاتی و نقش آن در تحقق اهداف برنامه هفتم مورد بررسی و بحث قرار گرفت.

رضایت از افزایش درآمدهای مالیاتی کشور

سید محمدهادی سبحانیان، در این نشست با اشاره به عملکرد دو سال اخیر سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کرد که از میزان رشد درآمدهای مالیاتی کشور راضی هستیم اما هنوز با نقطه آرمانی و مطلوب فاصله داریم.

او در ادامه سخنان خود با اشاره به این امر که یکی از رویکردهای مالیاتی کشور هوشمند کردن این حوزه است، گفت: در همین زمینه در ۹ ماه گذشته ۵ میلیارد صورت حساب الکترونیکی در سامانه مودیان ثبت شده است و فرایند دستی را حذف کردیم. این ۵ میلیارد صورت حساب از طریق ۲۱۱ هزار مودی حقیقی و حقوقی صادرشده است.

وی افزود: سازمان امور مالیاتی در شاخص‌های مختلف رشد قابل توجهی در درآمد‌های مالیاتی تجربه کرده است. البته این سوال همیشه مطرح است که رشد این درآمد‌های همیشه باید پایدار و با کیفیت باشد. برای اینکه نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در ایران افزایش پیدا کند می‌بایست یک سری اقتضائات زمانه را هم در نظر بگیریم.

رئیس سازمان امور مالیاتی ادامه داد: به طور مثال هنوز در جامعه این سوال مطرح است که اصلا من برای چه باید مالیات پرداخت کنم؟  یا بار‌ها شده می‌گویند که مگر ما نفت نداریم چرا باید درآمد مالیاتی داشته باشیم؟  یا برخی‌ها هم می‌گویند مالیات میدهیم که به جیب حقوق بگیران دولتی برود.

سبحانیان در این نشست بر تاکید افزایش سهم درآمد‌های مالیاتی در تولید ناخالص داخلی، گفت: من به عنوان مجری قوانین مالیاتی باید جامعه را نسبت به درآمد‌های مالیاتی آگاه سازی کنم و به سوالاتی که مطرح می‌شود پاسخگو باشم. ما در امسال یک روشی را که قانون برایمان تعریف کرد اجرایی کردیم، یعنی مالیات را نشان دار کردیم و یک درصد از درآمد‌های مالیاتی را که رقم ۱۲ هزار میلیارد تومان بود با تصمیم گیری خود مالیات دهندگان هزینه طرح‌های عمرانی کردیم که خودشان انتخاب کرده بودند. همین موضوع یکی از شفافیت‌ها برای اعلام هزینه کرد‌های مالیاتی در اولین قدم بود.

رئیس سازمان امور مالیاتی کشور افزود: سال گذشته بیش از ۵۵ درصد از هزینه‌های جاری کشور را از طریق درآمد‌های مالیاتی تامین کردیم.

او ادامه داد: جامعه متصور می‌شود که درصد‌های مالیاتی کشور ما بسیار بالاست در صورتی که چنین چیزی نیست. درصورتی که در بررسی‌ها نرخ موثر مالیات ستانی در بنگاه‌های اقتصادی ما کمتر از ۶ درصد است. اما تصور جامعه این نیست و بر اساس همین ما در قوانین مالیاتی آنقدر این نرخ‌ها را به تدریج شامل تخفیفی می‌کنیم که نرخ موثر مالیاتی به شدت پایین می‌آید.

سبحانیان گفت: در بحث ساماندهی معافیت‌های مالیاتی تقریبا در نظام اجرا، قانون گذاری و حتی نظارت ما کسی را نداریم که مخالف باشد. اما زمانی که به مجلس می‌رویم و طرحی را ارائه می‌کنیم حتی یک بند آن هم به تصویب نخواهد رسید این را در تجارب قبلی هم دیدیم.

معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: هدف ما در نظام مالیاتی ستانی، حرکت به سمت دخالت سیستم به جای ممیز محوری است و صدور اظهارنامه‌های مالیاتی پیش فرض که امسال کلید خورد توانستند این موضوع را محقق کنند. ما توانستیم اظهارنامه پیش فرض مالیات بر ارزش افزوده زمستان سال گذشته را در اختیار مودیان مالیاتی قرار بدیم و با تایید آن‌ها آن را اعمال و مالیات ستانی کنیم. تجربه‌ای که درهیچ جای دنیا با تایید مودی اتفاق نمی‌افتد. ۱۱۲ درصد رشد درآمد‌های مالیاتی نسبت به سال گذشته از طریق دریافت اطلاعات و بررسی سامانه‌ای داده‌ها اتفاق افتاده است.

رئیس سازمان امور مالیاتی کشور ادامه داد: هم اکنون با داده‌های با کیفیت سنجش و اخذ مالیات انجام می‌شود شرایط را خوب شروع کردیم، اما هنوز به نقطه هدف خود بسیار فاصله داریم و باید به این نقطه برسیم که دیگر سلیقه محوری و ممیزی در سیستم مالیات ستانی، دخیل نباشد.

وی افزود: نکته دیگری که ما بر آن تاکید داریم اینجاست که برویم سراغ دانه درشت‌هایی که از مالیات به حقه پرداخت کردن، فرار می‌کنند و این فشار را برای ایجاد عدالت مالیاتی روی آن‌ها بگذاریم.

سبحانیان در پایان این نشست تاکید کرد: اجرای سامانه مودیان در بررسی‌ها به ما بسیار کمک کرده و ما با همکاری بانک مرکزی و شناسایی حساب‌های غیرتجاری که فعالیت تجاری انجام می‌دهند جلوی بسیاری از فرار‌های مالیاتی را گرفته‌ایم.

باید انتظارات واقعی در حوزه مالیات داشته باشیم

سید فرید موسوی رئیس کمیته مالیاتی کمیسیون اقتصادی مجلس هم در این نشست گفت: دولت چهاردهم از کمیسیون اقتصادی درخواست ارائه نقطه نظرات درباره مالیات بر عایدی سرمایه را داشت که ما نیز با آن موافقت کردیم و درخواست کردیم تا پیش از تقدیم لایحه بودجه ۱۴۰۴ توافقات مجلس و دولت بر سر این پایه مالیاتی نهایی سازی شود.

موسوی با اشاره به تلاش مجلس برای تصویب و نهایی سازی مالیات بر عایدی سرمایه گفت: در سال‌های اخیر با توجه به محدودیت‌هایی که در درآمد‌های نفتی ایجاد شده است، درآمد‌های مالیاتی مورد توجه قرار گرفته است. به دلایل مختلفی تصمیمات سیاسی و اقتصادی که در سال‌های گذشته گرفته شده منجر شده است که تورم در کشور رخ بدهد و در ادامه آن پایه‌های مالیاتی پراکنده‌ای به تصویب رسیده است.

وی افزود: به همین خاطر معتقدیم می‌بایست در پایه‌های مالیاتی ساماندهی صورت بگیرد. پایه مالیاتی به نام مالیات بر عایدی سرمایه با استفاده از تکنولوژی در سایر کشور‌ها ثمره مطلوبی داشته که در ایران هم سال هاست برای تصویب آن تلاش می‌شود. با استقرار دولت جدید، درخواستی مبنی بر بررسی این طرح مطرح شد که کمیسیون اقتصادی هم آن را پذیرفت، مطالعاتی در مرکز پژوهش‌های مجلس انجام گرفت تا تصمیم گیری بر اساس هدف‌های دولت چهاردهم و برنامه‌های آن و متوازن با نیاز‌های جامعه صورت بگیرد.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: از دولت درخواست کردیم که هرچه سریع نقطه نظرات خود درباره مالیات بر عایدی سرمایه را به کمیسیون اقتصادی ارجاع دهند تا برای رفع ایرادات و تصویب این قانون پیش از تقدیم لایحه بودجه ۱۴۰۴ تصمیم گیری شود.

این نماینده مجلس ادامه داد: موضوع درآمد‌های مالیاتی که جزو ضرورت‌های دولت‌ها و بودجه نویسی است، نباید ما را از بهره برداری از میادین مشترک نفتی و مدیریت درآمد‌های نفتی غافل کند چرا که این منابع هم حق مسلمه مردم و کشورما است.

وی افزود: در سال‌های اخیر توجهی که به بحث درآمد‌های مالیاتی شده است منجر شده که از درآمد‌های نفتی و نوآوری در این بخش به ویژه استفاده از ظرفیت میادین مشترکمان غافل شویم.

موسوی با اشاره به تفاوت‌های برنامه ششم و هفتم در بحث درآمد‌های مالیاتی گفت: برنامه هفتم نگاه مثبتی به درآمد‌های مالیاتی داشته به ویژه در بحث کاهش مالیات بر اشخاص حقیقی و مشاغل، ساماندهی پایه‌های مالیاتی و شفافیت و توسعه فناوری‌های مالیاتی است. خوشبختانه با توجه به اینکه دولت چهاردهم برنامه اجرایی خود را برنامه هفتم قرار داده است امیدوارتریم که اجرای این برنامه جدی‌تر خواهد بود.

این نماینده مجلس ضمن انتقاد به برخی از پایه‌های مالیاتی گفت: اعتقاد دارم برخی از پایه‌های مالیاتی ما را به بیراهه برده است. به طور مثال ما برای ایجاد عدالت مالیاتی به خودرو‌های لوکس، خانه‌های لوکس و خانه‌های خالی مالیات بستیم ولی عایدی برای ما نداشته است. یعنی به قدری که هزینه برای قانون گذاری صرف شده برای ما عایدی نداشته است. به نظرم می‌بایست برای مردم اعلام شود که این پایه‌های مالیاتی چقدر درآمد داشته اند. ما این پایه‌های مالیاتی را گرفته ایم و از سمتی دیگر بخش‌های دیگری که می‌توانستیم مالیات ستانی کنیم را رها کردیم. در نتیجه این پایه‌ها باید ساماندهی شوند.

وی تاکید کرد: در بحث فناوری‌های مالیاتی، هم اکنون سامانه مودیان و پایانه‌های فروشگاهی در دست اجراست که انصافا اجرای آن به خوبی و با برنامه درست انجام می‌شود، اما هنوز یادگیری و درک این موضوع در جامعه فراگیر نشده است. زمانی که درک عمومی از اجرای یک قانون انجام نشود طبیعتا همراهی با مجری قانون هم اتفاق نخواهد افتاد.

این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به معافیت‌های صادراتی هم گفت: در سال‌های گذشته متاسفانه تنها ابزار قانون گذار برای حمایت از یک کسب و کار اعطای معافیت‌های مالیاتی بوده است. هنوز این عزم برای ساماندهی معافیت‌های مالیاتی در قوا دیده نشده است. همه مصمم هستند، اما به نتیجه‌ای نرسیدند. معتقدم بالاخره باید در یک جا به این باور برسیم که باید معافیت‌های مالیاتی را ساماندهی کنیم چرا که پراکندگی و تعداد بالای آن‌ها دردسر ساز شده است.

موسوی ادامه داد: فرهنگ پرداخت مالیات هنوز در جامعه شکل نگرفته و عده‌ای هنوز معتقدند چرا مالیات بدهیم که حقوق کارکنان دولت را بپردازیم؟ باید همه ما برای فرهنگسازی مالیاتی تلاش کنیم در غیر این صورت انتظار اینکه مالیات تبدیل به تکلیف شهروندی باشد دست نیافتنی است.

در پایان این نشست کارشناسان و حاضران به بیان نظرات و سوالات خود پرداختند./پایان پیام